پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ استناد به خواب، یکی از ابزار فرقه‌ها برای القای اندیشه‌های خود در بین جامعه است؛ در متون دینی برای خواب، سرچشمه‌های متعددی بیان شده که فقط یک دسته از آنها رؤیای صادقه است. سَعْدِ بْنِ أَبِي خَلَف، روایتی از امام صادق علیه‌السلام در مورد منشأ خواب‌ها نقل کرده است: «الرُّؤْيَا عَلى‏ ثَلَاثَةِ وُجُوهٍ‏: بِشَارَةٍ مِنَ‏ اللَّهِ‏ لِلْمُؤْمِنِ‏، وَ تَحْذِيرٍ  مِنَ الشَّيْطَانِ، وَ أَضْغَاثِ‏  أَحْلَامٍ؛[1] خواب يا بشارتی از سوی خداوند به مؤمن است، يـا القای شيطان یا چیزی جز خواب آشفته نیست». در این روایت، امام معصوم علیه‌السلام بیان می‌‎فرماید که این‌گونه نیست همیشه منشأ خواب، الهی باشد، بلکه بعضی اوقات منشأ خواب شیطان است و بعضی اوقات خواب‌ها آشفته است که حامل هیچ پیامی نیست.

محمد هادی قره‌باغی یکی از پیروان احمد اسماعیل بصری، برای صادقانه بودن خواب‌هایی که پیروان این جریان دلیل حقانیت خود می‌دانند، ملاک‌هایی طبق مبانی خودشان بیان کرده است: «اهل‌بیت علیهم‌السلام برای صادقه بودن رویا‌، ملاک‌هایی معرفی کرده‌اند؛ از جمله اینکه یکی از حجج الهی در آن حضور داشته باشند، ...رویاهای صادقه فراوانی که مردم در سرتاسر جهان در حق سید احمدالحسن (ع) دیده‌اند و می‌بینند، مطابق با وصیت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله هستند، بنابر این شرعاً معتبر به شمار می‌آیند».[2]

ادعای اول او این است که شخص در خواب، یکی از حجج الهی را دیده باشد. مستند او روایتی از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله است که می‌فرماید: «فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ مَنْ رَآنِي فِي الْمَنَامِ فَقَدْ رَآنِي‏ فَإِنَ‏ الشَّيْطَانَ‏ لَا يَتَمَثَّلُ‏ بِي‏ فِي‏ نَوْمٍ‏ وَ لَا يَقَظَةٍ وَ لَا بِأَحَدٍ مِنْ أَوْصِيَائِي إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ.[1] هر کسی مرا در خواب دید، به درستی‌که مرا دیده است. زیرا شیاطین به صورت من در خواب و بیداری مجسم نمی‌شود؛ حتی به صورت اوصیاء من نیز تا روز قیامت در نمی‌آید».

فارغ از بحث اعتبار این روایت، باید توجه کرد که شخصِ در خواب، باید چهره واقعی معصوم را ببنید؛ چرا که کسی در زمان ما رسول و نبی را نديده تا بتواند تشخيص دهد آيا اين چهره، حقيقتاً رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله هست یا خیر؟ زیرا شيطان می‌تواند برای انسان چهره دروغینی را به عنوان نبی و رسول در خواب نشان دهد. به خاطر دلایل ذکر شده، مدعیان رؤیت امام در خواب، توانایی اثبات ادعای خویش را نداشته و کلام آنها برای ما اعتبار و حجیتی ندارد.

نکته دیگری که حائز اهمیت است و باید به آن توجه کرد اینست که احمد اسماعیل بصری در کتاب‌های خود، به این مطلب اعتراف و اذعان داشته که ابلیس، قدرت خواب‌سازی داشته و حتی توانسته تا برای حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها خواب‌سازی کند.[3]

البته باید تذکر داد که شیطان امکان خواب‌سازی برای معصومین علیهم‌السلام را نداشته و به همین خاطر حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها که دارای مقام عصمت و در این ویژگی با سایر معصومین علیهم‌السلام مشترک است؛ شیطان نمی‌توانست برای ایشان خواب‌سازی کند.

اذعان احمد اسماعیل بصری بر قدرت خواب‌سازی شیطان برای انسان، نشان‌ دهنده عدم حجیت خواب‌هایی است که پیروان او ادعا دارند؛ مضافاً بر اینکه آن خواب‌ها برخلاف روایات متواتر شیعی است؛ زیرا پیروان احمد اسماعیل بصری، طبق حدیث وصیت ذکر شده، باید قائل به 24 جانشین برای رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله بشوند، در حالی که این مضمون، معارض روایات متواتر شیعه در باب تعداد جانشینان رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله است؛ به همین خاطر خواب‌های دیده شده، از مصادیق شیطانی است و مصداق خواب‌های صادقه نیست.

پی‌نوشت:
[1]. كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، الكافي (ط - دارالحديث)، دار الحديث - قم، چاپ: اول، ق‏1429، ج‏15 ؛ ص224.
[2]. هلالى، سليم بن قيس، كتاب سليم بن قيس الهلالي، 2جلد، الهادى، قم، اول، 1405ق، ج‏2 ؛ ص823.
[3]. احمد اسماعیل بصری، پاسخ‌های روشنگر بر بستر امواج،  گروه مترجمان انصار امام مهدی(ع) ، دوم، 1394،ج3،ص43.