پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ «سید ابوالفضل برقعی » که افراطیون وهابی برای سوءاستفاده از نام او، وی را آیت‌الله‌العظمی و یا علامه می‌نامند، از نویسندگان و روحانیون معاصر است که به‌ نقد شیعه و عقاید شیعی می‌پرداخت. وی آیات و روایت‌هایی را که اشاره به برتری مقام امامت بر نبوت دارد را قبول نمی‌کند. ازجمله اینکه در تفسیر آیه 124 سوره بقره نقل شده که پس از آنکه خداوند متعال حضرت ابراهیم علیه‌السلام را آزمود و او سربلند از این آزمون‌ها بیرون آمد، خداوند به او فرمود: «... إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَامًا»؛ [1] «خدا به او گفت: من تو را به پیشوایی خلق برگزیدم»؛ حضرت ابراهیم علیه‌السلام پرسید: آیا فرزندانم نیز امام خواهند شد؟ خداوند فرمود: «لَا یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ»؛ [2] «(اگر شایسته باشند می‌دهم؛ زیرا) عهد من به مردم ستمکار نخواهد رسید». عموم شیعیان بر اساس این آیه، مقام امامت را از مقام نبوت بالاتر می‌دانند.

برقعی در رد این نظر که امامت بالاتر از نبوت است، دلایلی را ذکر می‌کند؛ مثلاً می‌گوید: «بر اساس عقاید شیعه به امام وحی نمی‌شود، اما به امام قرآنی مورد ادعای شیعه (حضرت ابراهیم علیه‌السلام) وحی می‌شود. پس اگر امام را بالاتر از نبی بدانیم، این مسئله ربطی به ائمه شیعه ندارد؛ چون به آنها وحی نمی‌شود».[3]

برای نقد و پاسخ به این ادعای برقعی باید گفت که هر کدام از مقام امامت و نبوت، ویژگی و تمایزات مختص به خود را دارد که یکی از تمایزات مقام نبوت نسبت به مقام امامت، وحی رسالی است که عبارت از انتقال پیام الهی در زمینه احکام و قوانین مورد نیاز جامعه که فقط بر شخص پیامبر وحی می‌شود. این نوع از وحی، اختصاص به پیامبران دارد و هیچ‌کس در این معنا با آنان شریک نیست. این نوع از وحی با رحلت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله منقطع شد.

این امر دلیل نمی‌شود که بگوییم چون بر شخص نبی، وحی می‌شود، لذا مقام نبوت بالاتر از مقام امامت است؛ زیرا بنا بر آنچه که در تفاسیر آمده است، حضرت ابراهیم علیه‌السلام قبل از اینکه مفتخر به مقام امامت شوند، جایگاه رسالت را در اختیار داشت، اما در اواخر عمر شریفش، بعد از پیروزی در امتحان‌های مختلف و سنگین، به مقام امامت رسید.[4]

علاوه بر این باید گفت که وجود مقدس ائمه علیهم‌السلام هم از مقام وحی (به معنای عام) برخوردار بودند؛ چنانچه در متن صحیح زیارت جامعه کبیره آمده است که ائمه علیهم‌السلام با وصف «مَهبِط الوَحْی» توصیف شده‌اند. مراد از وحی عام، ارتباطی است که جهان غیب به‌صورت الهام با افرادی ویژه دارد و غیر از پیامبران را نیز در بر می‌گیرد.[5]

پی‌نوشت:
[1]. سوره بقره، آیه 124.
[2]. همان.
[3]. برقعی، سید ابوالفضل، عرض اخبار و اصول، ص407.
[4]. طباطبایی، محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج1، ص405، نشر دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[5]. ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره یا تفسیر قرآن ناطق، ص52، انتشارات دارالحدیث قم.