پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از شخصیت‌های معروف قرآنیون در عصر حاضر، احمد صبحی منصور است که منکر حجیت سنت است؛ وی در یکی از آثار خود می‌نویسد: «قرآن کریم کتابی است جامع؛ پس خودش به‌تنهایی برای آموزه‌های دینی کافی است و احتیاجی به توضیح با احادیث نیست».[1] سید ابوالفضل برقعی یکی دیگر از چهره‌های شاخص این جریان نیز می‌نویسد: «قرآن چون آیاتش نازل شد، عرب زمان جاهلی آن را فهمید و از آن متأثر شد و با شنیدن آیاتش مجذوب گشت و به‌واسطه آن، از عقاید و خرافات پدر و مادری و قومی دست برداشت و به برکت آن، بر جهان آن روز تفوق پیدا کرد؛ اگر قرآن بدون تفسیر فهمیده نمی‌شد، چگونه عرب جاهلیت آن را فهمید؛ اگر قرآن محتاج به تفسیر بود، باید خدای تعالی تفسیری برای آن نازل می‌کرد و یا اینکه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله برای آن تفسیری می‌نوشت».[2]

پاسخ:
اولاً: اینکه همه مسلمانان اتفاق‌نظر دارند که قرآن کریم کتابی، جامع و کامل است و معتقدان به حجیت احادیث، به این نکته اعتقاد دارند.
ثانیاً: درست است که نخستین مخاطبان قرآن، عرب بودند و زبانشان عربی بود، ولی برای فهمیدن یک کتاب، فقط تسلط بر زبان کتاب، کافی نیست؛ چه بسا اوقاتی، هدف یک نویسنده در لابه‌لای گسترده محاورات، الفاظ مشترک و مترادف و مجاز و کنایه پوشیده می‌ماند؛ بلکه هر مقدار پایه علمی یک کتاب بلندتر باشد، نیاز به شرح و بسط بیشتری دارد؛ به‌عنوان‌مثال کتاب دیوان حافظ که سطح ادبی آن زبانزد خاص و عام است، با آنکه به زبان فارسی است، اما خوانندگان فارسی‌زبان در فهم منظور گوینده، دچار مشکل شده‌اند. اهل عرفان، آن را یک کتاب عرفانی می‌دانند و ادیبان، آن را یک کتاب ادبی می‌دانند. وقتی کتابی که حاوی گفتار یک انسان است، چنین حال و روزی دارد، حق بدهید که اگر قرآن نیز جولانگاه طبع‌آزمایی انسان‌ها قرار گیرد، به چه سرنوشتی دچار خواهد شد.

از طرفی خداوند متعال در قرآن، هدف بعثت رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌‌وآله را تلاوت و آموزش قرآن بیان می‌دارد: «بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آییاتِهِ وَیُزَکّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ»؛ [3] «رسولی از خودشان در میان آنان برانگیخت که بر آنها، آیات او را تلاوت می‌کند و آنان را پاک می‌گرداند و به آنها علم کتاب (احکام شریعت) و حقایق حکمت می‌آموزد». خداوند متعال در این آیه، از طرفی تلاوت آیات را یک فرضیه مستقل برشمرده و از طرف دیگر آموختن کتاب را فریضه‌ای جداگانه قرار داده و این نشان می‌دهد که تنها شنیدن آیات برای آشنایان به زبان عربی، برای فهم قرآن کافی نیست.[4]

همچنین باید گفت که اعتقاد به بی‌نیازی قرآن از تعلیمات رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله (سنت)، اجتهاد در برابر سخن کسی است که به تصریح قرآن، از سر هوس، سخن نمی‌گوید؛ «مَا یَنطِقُ عَنِ الْهَوَی * اِنْ هُوَ اِلَّا وَحْیٌ یُوحَی [نجم/3و4] و از سر هوس، سخن نمی‌گوید * این (قرآن)، بجز وحیی که فرو فرستاده می‌شود، نیست.»

پی‌نوشت:
[1]. صبحی منصور، القرآن و کفی مصدرا للتشریع الاسلامی، بیروت، ص17.
[2]. برقعی، سید ابوالفضل، کتاب قرآن برای همه، ص75.
[3]. سوره ال‌عمران، آیه 164.
[4]. محمد شفیع عثمانی، تفسیر معارف القرآن، ج1، ص292_428.