زرتشت پيامبر ايراني

زَرتُشت یا زَردُشت پیامبر ایران باستان بود که مزدیسنا را بنیان گذاشت. وی همچنین سراینده گات‌ها، کهن‌ترین بخش اوستا می‌باشد. زمان و محل دقیق تولد وی مشخص نیست اما گمانه‌زنی‌ها و اسناد، زمانی بین ۶۰۰۰ تا ۶۰۰ سال پیش از میلاد مسیح را برای او حدس زده‌اند و زادگاه وی را به مناطق مختلفی مانند ری، آذربایجان، خوارزم و سیستان نسبت داده‌اند. تعلمیات زرتشت بعدها با باورهای بومی ایرانیان ترکیب شد و آئین مزدیسنای کنونی که نزدیک به پنج سده دین رسمی ایران نیز بوده‌است، را پدید آورد. نام زرتشت در فهرست یکصد نفرهٔ انسان‌های تاثیرگذار تاریخ که توسط مایکل هارت تنظیم شده‌است، قرار دارد.

زمان زندگانی زرتشت

زمان ظهور زرتشت، با همهٔ پژوهش‌های دانشمندان قدیم و جدید، هنوز هم در پردهٔ ابهام است. دربارهٔ زمان زندگانی زرتشت آنقدر تحقیق و بحث و گفتگو شده‌است که حتّی اشاره به رئوس آن مطالب، کتاب بزرگی را فراهم می‌کند  اودوكسوس که هم زمان با افلاطون بوده‌است، زمان ظهور زرتشت را ۶۰۰۰ سال قبل از افلاطون می‌داند.

جامعهٔ زرتشتیان ایران زادروز زرتشت را روز خرداد از ماه فروردین برابر با ۶ فروردین و در سال ۱۷۶۸ پیش از میلاد  10و تاریخ درگذشت او ۵ دی ۱۶۹۱ پیش از میلاد  تعیین کرده‌است. اما این باور که به تازگی متدوال شده و زرتشتیان هند آنرا به رسمیت نمی‌شناسند، فاقد منبع تاریخی است.

بیشتر پژوهشگران طرفدار تاریخ سنتی، زمان زرتشت را سده پنجم تا ششم پیش از میلاد در نظر گرفته‌اند. در کتاب بندهش  آمده‌است که زرتشت در سال ۲۵۸ سال پیش از انقراض شاهنشاهی هخامنشي به بعثت رسید. اما در ارداويرافنامه ، بعثت زرتشت ۳۰۰ سال پیش از حمله ا ذکر می‌شود و بنابراین، چون اسکندر ۳۳۰ پیش از میلاد به ايران  حمله کرده‌است، تاریخ تولد زرتشت در حدود ۶۶۰ پیش از میلاد خواهد شد. همچنین بعضی از محققان دیگر از شباهت اسمی استفاده کرده، گشتاسپ پدر داريوش هخامنشی را با كي گشتاسپ شاه کیانی یکی دانسته‌اند، در نتیجه زمان زرتشت را حدود ۵ سده پیش از میلاد در نظر گرفته‌اند.

امروزه بیشتر دانشمندان بر آنند که زردشت بین ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ سال پیش از میلاد می‌زیسته‌است.

نتيجه اي كه مي توان از قول مورخين به دست آورد، اين است كه تاريخ تولد زرتشت و مكان تولد او از لحاظ تاريخي  مستند و يقين آور نيست ونمي توان تاريخ و مكان تولدي را براي زرتشت اثبات كرد.

نكته اي كه بايد به آن توجه داشت اين است كه اختلاف  در زمان تولد زرتشت چند هزار سال مي باشد نه يك هفته يا چند سال!!!!

ادامه دارد.....

------------------------------------------------------------------

پی نوشت:

فرهنگ فارسی، دکتر محمد معین، جلد پنجم،

دانشنامهٔ مزدیسنا،

اسطورهٔ زندگی زرتشت،

راهنمای دین زرتشتی

بندهش - فرنبغ دادگی- ترجمه مهرداد بهار - انتشارات توس

خراسان بزرگ مهد آیین زرتشت،

شناخت اساطیر ایران،

 نیبرگ، هنریک ساموئل. دین‌های ایران باستان. ترجمهٔ نجم آبادی، سیف الدین. چاپ سوم. تهران: مرکز ایرانی مطالعهٔ فرهنگ‌ها، ۱۳۵۹.

  هرودوت. تاریخ هرودوت. ترجمهٔ مازندرانی، وحید. تهران: انتشارات فرهنگستان ادب و هنر ایران، ۱۳۵۶.

کتابی، احمد. فصلنامهٔ نامهٔ علوم اجتماعی، زناشویی با خویشاوندان بسیار نزدیک در ایران باستان، شمارهٔ ۱۶. تهران، پاییز و زمستان ۱۳۷۹.

دوستخواه، جلیل. اوستا، نامهٔ مینوی آیین زرتشت. تهران: انتشارات مروارید، ۱۳۶۶