پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ بسیاری از باستانگرایان، بدون مطالعه و تحقیق، بدون تفکر و اندیشه مدعی هستند که در ایران باستان برده داری مرسوم نبود. حتی ادعا می‌کنند که کوروش هخامنشی ، برده داری را برانداخت. اما این ادعا که کورش برده داری را لغو کرده، کذب است. کورش فقط بردگان یهودی را آزاد کرد. در سراسر تاریخ هخامنشی همواره برده داری رایج بود و صد البته بردگان، زندگی بسیار سخت و طاقت‌ فرسایی داشتند. (1)

این برده داری، همچنان در عصر ساسانیان (که زرتشتی بودند) ادامه یافت. در این راستا، مقاله ای به قلم سه تن از ایران شناسان نامدار دنیا:

- پروفسور اکتور پرودز شروو (Prods Oktor Skjaervo)، استاد ایران‌شناس نروژی در دانشکده‌ی زبان‌ها و تمدن خاور نزدیک دانشگاه هاروارد ایالات متحده

- پرفسور پیِر بریان (Pierre Briant) ایران‌شناس و هخامنشی‌ شناس اهل فرانسه

- منصور شکی، استاد بازنشسته زبان فارسی و پهلوی دانشگاه پراگ

با عنوان «طبقات اجتماعی در ایران باستان» نوشته شد که توسط منیژه اذکایی ترجمه و در نشریه «نامه پارسی» به چاپ رسید. در این مقاله نکات حائز اهمیتی ذکر شده که برخی از فقرات آن به طور خلاصه عبارت اند از:

در عصر ساسانیان، بردگان را می‌خریدند یا سپاهیانِ (دشمن) به اسارت گرفته شده و جزو دارایی به شمار می ‌آمدند. میانگین قیمت هر برده برابر بهای یک زن بود. یعنی در زمان ساسانیان ارزش یک زن به اندازه یک برده بود.

سروران (صاحبانِ بردگان) می‌توانستند با بردگان همانند حیوانات بارکش رفتار کنند.

بردگان بنا بر توانایی‌شان به انجام کارهای زراعی، ساختمان سازی و... گمارده می‌شدند.

برخی از بردگان نیز دارای غل و زنجیر بودند که «تن» نامیده می‌شدند.

مالکیت بندگان موروثی بود. یعنی فرزندان و بازماندگانِ میّت، بردگان را به ارث می‌بردند.

فروش برده به غیر زرتشتیان اکیداً ممنوع و مکافات این جرم، داغ کردن هر دو سوی معامله بود. (2)

در شریعت زرتشتی نیز آمده برده‌ای که کار نکند، مانند گاوِ تنبل است. آنقدر باید او را کتک زد تا فرمانبرداری کند. اگر باز هم اطاعت نکرد، مرگ ارزان شده و می‌توان او را به قتل رساند. (3)

دیاکونوف (ایران‌شناس روس) هم در این زمینه می‌نویسد که در زمان ساسانیان و قبل از اینکه اسلام وارد ایران شود، برده داری وجود داشت و کاملاً مرسوم بود. (4)

می‌دانیم که در عصر ساسانی ، یک نظام بسته‌ی طبقاتی بر جامعه ایران حکم فرما بود. بدین صورت که هیچ کس حق نداشت از طبقه اجتماعی که در آن قرار داشت، به طبقه بالاتر برود. یعنی یک کشاورز زاده حق نداشت که دبیر شود. بلکه می‌بایست در همان طبقه اجدادی خودش باقی بماند. این نظام اجتماعی، ذاتا مروّج برده‌داری بود. بدین صورت که طبقه‌ عامه‌ی مردم در جامعه‌ی طبقاتی ایران باستان، رسما برده‌ی موبدان و اشراف بودند و شاهان و سرکردگان حکومت، بر جان و مال و ناموس مردم مالکیت مطلق داشتند. (5)

پی‌نوشت:

1. بنگرید به: «نقد و بررسی منشور کورش: دروغ لغو برده داری» و «نگاهی به وضعیت اقتصادی مردم ایران در دوران هخامنشی»
2. پرودز اکتور شروو، پی‌یربریان، منصور شکی، «طبقات اجتماعی در ایران باستان»، ترجمه منیژه اذکایی، نامه پارسی، سال هفتم، شماره 3، پاییز 1381.
3. بنگرید به: «شریعت زرتشتی: بردگان نافرمان را شکنجه کنید»
4. بنگرید به: «دیاکونوف: برده داری در ایران قبل از اسلام کاملاً مرسوم بود»
5. بنگرید به: «نظام طبقاتی و ترویج برده‌داری در ایران باستان»