پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ محمد امین شنقیطی از علمای معاصر عربستان از اساتید دانشگاه های ریاض و مدینه و از اعضای «هیئت کبار علما» و مجلس مؤسسان «رابطة العالم اسلامی» و مورد قبول سلفیه عربستان است. نظرات او در آخرین کتابش «أضواء البیان فی إیضاح القرآن بالقرآن» برای وهابیون با ارزش است.[1] ولی مباحثی درباره «سماع موتی» (شنیدن مردگان پس از قبض روح) مطرح کرده که با نظر وهابیت در تضاد است.

در این تفسیر، ذیل آیه «إِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَىٰ وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاءَ إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِینَ [نمل/80] همانا تو نتوانی که مردگان (و مرده دلان کفر) را سخنی بشنوانی و یا کران (باطن) را که از گفتارت روی می‌گردانند به دعوت (به حقیقت) شنوا کنی» به طور مفصل به روایاتی که سماع موتی را ثابت می‌کند پرداخته است.
یکی از روایاتی که در منابع معتبر اهل سنت در این زمینه نقل شده، روایت شنیدن صدای کفش تشییع کنندگان هنگام متفرق شدن از قبرستان پس از دفن توسط مرده است.

شنقیطی از صحیح بخاری به نقل از انس بن مالك می آورد که پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) فرمود: «وقتى بنده‌اى را در قبر جاى مى‌ دهند و دوستان او پراكنده مى‌شوند؛ او صداى كفش آنها را مى‌شنود. دو فرشته مى‌آيند و او را مى‌نشانند و مى‌پرسند: درباره كسى به نام محمّد (صلى‌الله‌عليه‌وآله) چه مى‌گويى؟ او جواب مى‌دهد: شهادت مى‌دهم كه او بنده و رسول خداست و ...»[2]
در این حدیث صحیح مشاهده می‌شود که پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) تصریح می‌کند به اینکه مرده در قبرش صدای کفش تشییع کنندگان در زمان برگشت را می‌شنود؛ این حدیث هم نص صحیح و صریحی در سماع موتی است و در آن تخصیصی ذکر نشده است.[3]

این روایت در صحیح مسلم و کتب حدیثی معتبر اهل سنت نیز وارد شده است[4] که شنقیطی پس از نقل آن می‌گوید: «در این حدیث صحیح پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) تصریح می‌کند که مرده در قبرش صدای کفش زندگان را می‌شنود و این نص صحیح صریح در سماع موتی است و ظاهر در عمومیت داشتن آن برای تمام مردگان هنگام برگشت قومش (از قبرستان پس از دفن) است.»[5]
این حدیث، طبق مبنای اهل سنت صحیح است و تصریح به شنیدن مردگان پس از مرگ و دفن جسدشان دارد. بنابراین وهابیت که سماع موتی را قبول ندارند، نظرشان مخالف اهل سنت است و به این مطلب، عالم وهابی (شنقیطی) اقرار کرده و به آن تأکید دارد.

پی‌نوشت:
[1]. «اعتراف عالم عربستانی به تأیید سماع موتی در اسلام»
[2]. صحیح بخاری، ج2، ص90 و 98.
[3]. اضواء البیان، شنقیطی، ج6، ص468.
[4]. صحیح مسلم، ج4، ص2200.
[5]. اضواء البیان، شنقیطی، ج6، ص470.