پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ امروز، بسیاری از زرتشتیان و باستانگرایان مدعی هستند که در ایران باستان، زنان از شأن و جایگاه بالایی برخورد بودند و سخنانی از این دست.

اما واقعیت، خلاف این ادعاهاست.

بنا به عقیده زرتشتیان در عصر ساسانی، اگر کسی پسر نداشت، در جهان آخرت نمی‌توانست وارد بهشت شود یا به سختی می‌توانست وارد بهشت شود. به همین خاطر، زرتشتیان، پسرهای بیگانه را به عنوان «فرزند خوانده» می‌ پذیرفتند. حتی برای او ارث و میراث هم معیّن می‌کردند.

اما دختران را به فرزند خواندگی قبول نمیکردند مگر به ندرت. اگر هم دختری را به عنوان فرزندخوانده قبول میکردند، برای این بود که کارهای خانه را انجام دهد (یعنی به عنوان خدمتکار، او را به جمع خانواده قبول میکردند و البته سهمی از ارث پدرخوانده نداشت.[1]

این واقعیت جایگاه زنان و دختران در جامعه زرتشتی بود. بماند که زرتشتیان، دختر و اساساً جنس زن را از نژاد اهریمن می‌دانستند و معتقد بودند که اهورامزدا، زن را از نژاد اهریمن و آن هم از سر ناچاری آفرید. چنان که آمده است که «اگر مخلوقکی را می‌یافتم که مرد را از او کُنَم، آنگاه هرگز تو را نمی‌آفریدم، که تو را آن سرده ی پتیاره از جهی است.»[2]

در متن اوستایی وندیداد، وندیداد، فرگرد 4، بند 47 به بعد، میخوانیم که زنانِ پسردار (puthrâne) برتر از زنانِ بی پسر (aputhrâi) هستند:

adhaêca uiti nâirivaite zî-tê ahmât pourum framraomi spitama zarathushtra ýatha makhavô fravâxshôit vîsâne ahmât ýatha evîsâi puthrâne ahmât ýatha aputhrâi shaêtavatô ahmât ýatha ashaêtâi.

روشن است که در اینجا نیز "پسر داشتن" نشان برتری است! گرچه در برخی موارد فوق، برخی مترجمین واژه‌ی "puthra" ـ اوستایی را به معنی "فرزند" گرفته‌اند لیکن معنی اصلی و درست آن «پسر» است.[3]

جالب تر آنکه در سنت زرتشتی، هنگام تولد فرزند، پدر بايد شكر خداى را با انجام مراسم دينى خاص و دادن‏ صدقات بجاى آورد، اما صدقه‌ای که برای پسر می‌دادند، بيش از صدقه‌ای بود که برای دختر می‌دادند.[4]

پی‌نوشت:

[1]. کریستین بارتولومه، زن در حقوق ساسانی، ترجمه ناصرالدین صاحب الزمانی، تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطائی، 1337 هجری خورشیدی، ص 46.
[2]. فرنبغ دادگی، بندهش، پژوهش مهرداد بهار، انتشارات توس، چاپ چهارم، تهران 1390، ص 83-84.
[3]. در واژه نامه های اوستایی این مطلب آمده است. از جمله :
A Dictionary of the Avesta Language, by Kavasji Edulji Kanga, The Educatian society's Steam Press, Bombay 1900, pp 329
[4].  آرتور كرستين سن، ايران در زمان ساسانيان‏، ترجمه رشيد ياسمى‏، تهران: دنياى كتاب‏، 1368، ص 437.