پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ تناسخ یکی از مباحثی است که مورد اختلاف بعضی ادیان است. در دین اسلام تناسخ مردود شناخته شده و کسی که معتقد به تناسخ باشد صراحتاً کافر نامیده شده است. «امام رضا (علیه‌السلام) می‌فرماید: «من قال بالتناسخ فهو کافر؛[1] هرکس قائل به تناسخ باشد کافر است.» اما در جریان احمد اسماعیل بصری(مشهور به احمدالحسن) بحث تناسخ به صورت ضمنی مورد پذیرش واقع شده است. اما تفسیر رایات السود (یکی از شاخه‌های جریان احمد بصری) متفاوت است؛ آن‌ها می‌گویند تناسخ در صورتی که معاد رد نشود مشکلی ندارد.[2] دلیل آن‌ها این است که طبق روایات، عوالم دیگری قبل از ما بوده که همین امامان، ائمه آن‌ها نیز بوده‌اند، پس باید قبلاً بارها متولد شده باشند، و این همان تناسخ است.
بررسی و نقد:
1. مهم نیست که تناسخ با معاد ناسازگار باشد یا خیر. چون حتی در صورت عدم ناسازگاری، اگر ثابت شود اهل بیت (علیهم‌السلام) تناسخ را رد کرده‌اند باز هم اعتقاد به آن کفر است.
2. وجود ائمه اطهار (علیهم‌السلام) در عوالم دیگر که از نسل آدم نیستند، ربطی به تناسخ مورد بحث ندارد. آن‌چه مورد بحث ماست تناسخ در بنی آدم است. این‌که قطعاً ائمه اطهار (علیهم‌السلام) در همه عوالم، همین امام‌ها بوده‌اند با همین شخصیت، بلکه حتی با همین جسم؛ و این ربطی به تناسخ در جسم‌ها و شخصیت‌های متفاوت ندارد.
3. بعنوان یک نکته باید گفت ما عقیده اصولی را از یک حدیث نمی‌گیریم. و اصلاً معقول نیست عقیده‌ای که همه باید بدان معتقد باشند در یک حدیث آمده باشد. همچنین از حدیث مبهم و مجمل عقیده نمی‌گیریم. چون معنا ندارد امام معصوم یک شاخه اعتقادی را با حدیثی مبهم و غیر صریح بیان کرده باشند. در نتیجه برای اثبات تناسخ باید، هم احادیث متعدد معتبر وجود داشته باشد و هم در بیان مردود بودن تناسخ، نص و واضح باشند که چنین چیزی وجود دارند.[3]

پی‌نوشت:

[1]. وسائل الشیعة، حر عاملی، دار الاحیاء التراث العربی، بیروت، ج 18، ص 558.
[2]. اتباع وی در گروه تلگرام.
[3]. صفحه تلگرامی سید مهدی مجتهد سیستانی.