پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ خواب ازجمله اموری است که اکثر فرقه‌های ضاله برای نیل به اهداف خود به آن تمسک کرده و بر آن تأکید می‌کنند. در برخی از فرقه‌ها برای تأیید فرقه یا بزرگ فرقه مانند آنچه در فرقه ضاله احمد بصری در حال رخ دادن است به خواب متمسک می‌شوند. وقتی این سؤال را از یاران و طرفداران احمد بصری می‌پرسیم که چرا احمد ادعا دارد که امام سیزدهم شیعیان است؟ می‌گویند در خواب دیده است! وقتی می‌گوییم که شما چطور به او ایمان آوردید؟ می‌گویند در خواب دیده‌ایم! به‌راحتی شخصی منحرف به‌وسیله خواب ادعای امامت می‌کند و به‌راحتی با تمسک جستن به خواب، عده‌ای نیز به او ایمان می‌آورند. استفاده از خواب در بین صوفیه از گذشته‌های دور تاکنون رواج داشته و دارد و خواب یک صوفی حتی می‌تواند نشانه و میزان قرب یک صوفی یا نشانه کرامت یا تأیید او باشد.

ازجمله اموری که در تصوف به او اشاره می‌شود و از کرامات عالیه خواب بیننده به شمار می‌آید ادعای خواب دیدن خدا یا انبیاء الهی ازجمله پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است که دست مایه نقل کرامت برای بسیاری از متصوفه است. از این‌رو خواب دیدن ایشان پس از خواب دیدن حق تعالی، گرامی‌ترین خواب‌ها نزد صوفیه است. شاید برخی گمان کنند که این انحراف فقط در میان صوفیان فرقه‌ای است و بزرگان صوفیه از این مسئله مبرا هستند، درحالی‌که قشیری یکی از بزرگ‌ترین صوفیان تاریخ در کتاب خویش ارزشی والا برای خواب قائل می‌شود و می‌گوید: «و گفته‌اند در خواب معنی‌هاست که اندر بیداری نیست. یکی آنکه پیغمبر (صلوات الله علیه و سلم) به خواب ببینند به بیداری نبینند و یاران و سلف صالح و خدای تعالی به خواب ببینند و به بیداری نه، و این فضلی بزرگ است.» [1]

متصوفه برای حجیت بخشی و تأیید خوابی که از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می‌بینند متوسل به روایتی شده‌اند و آن روایت را مطابق خواست فرقه خویش معنا و تفسیر کرده‌اند. بنا بر حدیثی که در کتاب رساله قشیریه و شرح التعرف آمده است: «پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: "من رآنی فی المنام فقد رآنی فان الشیطان لا یتمثل بی" و دید معزول بود از آنکه خویشتن را بر صورت او بتوانستی نمودن. پس هر که سید را در خواب ببیند، به حقیقت او باشد». [2] در حالی متصوفه این روایت را به این صورت ترجمه و تفسیر کرده‌اند که میرزای قمی در ترجمه و تفسیر این روایت می‌فرماید: «کسانی که معصوم را به چشم ظاهر دیده‌اند و او را می‌شناسند، هرگاه در عالم رؤیا صورت آن جناب را ببینند همان جناب را دیده‌اند، و شیطان به‌صورت ایشان نمی‌نماید.» [3]

آنچه از عبارت «رآنی» فهم می‌شود و بدان انصراف دارد، دیده شدن چهره رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است؛ یعنی ایشان فرموده است: «اگر کسی مرا ببیند و یقین دارد که مرا دیده است، آنگاه القای شیطان نبوده است.» به عبارت دیگر باید چهره رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را در بیداری دیده باشی تا یقین پیدا کنی که آن‌کسی که خواب می‌بینی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است. محل بحث نیز در اینجاست که در زمان ما کسی نمی‌تواند ادعا کند چهره رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را دیده است تا قسمت دوم روایت برای او صادق باشد.

پی‌نوشت:
[1]. عبدالکریم بن هوازن قشیری، رساله قشیریه، تهران، زوار، 1389، ص 703 و 704
[2]. اسماعیل بن محمد مستملی، شرح التعرّف لِمذهب التصوف، ج ۱، ج 5، ص 1781
[3]. گیلانی، میرزا ابوالقاسم بن حسن (میرزای قمی)، سه رساله در نقد عرفان، مقدمه و مصحح لطیفی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، مشهد، 1384 ش، چاپ سوم، ص 207