مطلب اجمالی– یکی از عقاید اصلی فرقه اهل حق، "دُونادون" به معنای: خروج روح از بدنی و ورود آن در بدن دیگر بعد از مرگ،" است. که اساس این مسلک را تشکیل می‌دهد. [نامه سرانجام، ص 190] اما باور به دونادون که ازلحاظ ماهیت هیچ تفاوتی با تناسخ ندارد [بازشناسی آیین یارسان (اهل حق)، ج 1، ص 70] از لحاظ عقلی و فلسفی، سخن باطلی است. یکی از اشکالات عقلی بر دونادون این است که: اگر روزی تعداد افراد متوفا کم‌تر از افرادی باشند که به دنیا آمده‌اند، باعث می‌شود که بعضی از بدن‌هایی که متولد شده‌اند، بدون روح بمانند و این محال است و اگر روزی تعداد افرادی که در یک روز می‌میرند، بیش‌تر افرادی باشند که به دنیا می‌آیند، موجب می‌گردد که بعضی از روح‌ها سرگردان بمانند و این امر نیز محال و ممتنع است زیرا از ویژگی‌های روح این است که به بدن تعلق می‌گیرد. [تبیین ظهور دوره حقیقت از نگاه یارسان (اهل حق)، ص 255]  بنابراین پیروان و سرسپردگان فرقه اهل حق باید بدانند که گردش روح (دونادون) محال و امتناع عقلی دارد. حال آیا مسلکی که اساس آن را دونادون تشکیل می‌دهد که علاوه بر ادله نقلی، عقل نیز حکم بر امتناع آن می‌دهد، قابل تبعیت است؟ آیا این همان مسلک ادعایی است که انسان را به وادی حقیقت می‌رساند؟  

پی‌نوشت:
صفی زاده، صدیق، نامه سرانجام یا کلام خزانه یکی از متون کهن یارستان، چاپ اول، تهران، هیرمند 1375، ص 190
رستمی، منصور، بازشناسی آیین یارسان (اهل حق)، ج 1، چاپ اول، قم، رسالت یعقوبی، 1392، ص 70
رستمی، منصور، تبیین ظهور دوره حقیقت از نگاه یارسان (اهل حق)، چاپ اول، قم، رسالت یعقوبی، 1396، ص 255