اشکالات دونادون
پیروان و سرسپردگان فرقه اهل حق برای اندیشه دونادون ثمرههایی ذکر کردهاند که "یگانگی ادیان" یکی از ثمرات آن اندیشه است. درحالیکه یگانگی ادیان الهی، مورد تأکید خداوند متعال میباشد که در آیات قرآن کریم نیز به آن اشارهشده است و برای اثبات این مدعی نیاز نیست به سراغ دلیلی همچون دونادون برویم که خود سخن باطلی میباشد.
یکی از عقاید اصلی فرقه اهل حق، "دُونادون" به معنای: خروج روح از بدنی و ورود آن در بدن دیگر بعد از مرگ است که اساس این مسلک را تشکیل میدهد. باور به دونادون که ازلحاظ ماهیت هیچ تفاوتی با تناسخ ندارد، ازلحاظ عقلی و فلسفی، سخن باطلی است.
پیروان و سرسپردگان اهل حق با القای تفاوتهایی مانند: داشتن ابتدا و انتها برای گردش روح، باور به معاد، نخوردن گوشت حیوانات و باور به سیر تکامل با دونادون، سعی دارند دونادون را غیر از تناسخ جلوه دهند و حالآنکه ماهیت دونادون، همان ماهیت تناسخ است.
بهگونهای که برخی از نویسندگان اهل حق در مباحث اعتقادی خود مثل باور به "دونادون"-گردش متوالی روح در هزار و یک بدن- تعبد محض را از این دفاتر لازم میدانند در حالی که موضوع تدوین کلام سرانجام هیچگاه شکل نگرفته است و شفاهی بودن این کلامها نیز سبب شده است تا در طول زمان از تعداد ابیات و بندها رفتهرفته کاسته شود و یا به خاطر پیچیدگی اصطلاحی، حذف و یا جایگزینی واژه صورت گیرد.
"دونادون" یکی از عقاید مهم واصلی و از ارکان آیین یارسان است.پیروان آیین یارسان میگویند که هر روحی باید درزمانی محدود به پنجاه هزار سال، سیری را برای تکامل روح خود که گردش در هزار و یک جسم است، طی کند.حال از اهل حق سؤال میشود: روح انسانهایی که در بالاترین درجه رسیدهاند، بعد از فوت در بدن چه کسی قرار میگیرد؟
پیروان و سرسپردگان فرقه اهل حق، یکی از حکمتها و دلیلهای قائل شدن به دونادون را مجازات اعمال و کردار زشت و پاداش کردار نیک میدانند درحالیکه این اندیشه، رنج و خوشی اولین انسان را نمیتواند توجیه کند.
"دونادون" یا "گردش متوالی روح در هزار و یک بدن" یکی از اعتقادات اصلی فرقه اهل حق است که طبق ادله عقلی و نقلی مردود میباشد. یکی از اشکالات مهم چنین اندیشهای عدم انطباق دونادون با پدیده افزایش جمعیت است که پایههای تفکر چنین اندیشهای با یکدیگر متضاد و متناقض میباشد و نمیتواند پدیده افزایش جمعیت در جهان را حل کند.