مطلب تفصیلی:

یکی از عقاید اصلی فرقه اهل حق، "دُونادون" به معنای: خروج روح از بدنی و ورود آن در بدن دیگر بعد از مرگ،" است. که اساس این مسلک را تشکیل می‌دهد. [1] باور به دونادون که ازلحاظ ماهیت هیچ تفاوتی با تناسخ ندارد، باعث شده است که معاد در باور اهل حق کم‌رنگ و عالم برزخ از دایره اعتقادات خارج شود. [2] معاد و برزخی که در ادیان آسمانی و شرایع الهی به آنها تأکید شده است. پیروان و سرسپردگان فرقه اهل حق برای اندیشه دونادون ثمره‌هایی ذکر کرده‌اند که "یگانگی ادیان" یکی از ثمرات آن اندیشه است. [3]  بنا بر اندیشه اهل حق؛ "دونادون" در مرحله نخست، یگانگی کامل حضرت حق را نشان می‌دهد به این صورت که طبق این باور ذات حق در لباس بشری جلوه‌گر می‌گردد به این معنا که بشر دارای ذات خدایی است نه چیزی غیر از آن تا سبب دوگانگی یا چندگانگی شود. دونادون از جهت دیگر، یگانگی پیامبران و رهبران دینی را در بردارد، زیرا آنها دارای یک روح هستند به این معنا که یک روح را متجلی در تن بسیاری از پیامبران و پیشوایان و پادشاهان و ... می‌داند. [4] پیروان فرقه اهل حق با توجه به مطالب مذکور چنین نتیجه می‌گیرند که: «اگر ذات حق یکی باشد، پیامبران هم یکی باشند، نتیجتاً ادیان هم یگانگی حاصل می‌کنند و می‌توان گفت که ادیانی که به‌ظاهر متعدد، متفاوت و یا گاه متضاد به نظر می‌رسند، جلوه‌گر یک امر می‌باشند و آن راه تکامل معنوی و روحی و نظام بخشیدن به زندگی است که در هر دوره به یک صورت متجلی گردیده است. یعنی در هر قسمتی و جنبه‌ای ازآن‌که لازم بوده جلوه‌گر گردیده است.»[5] پیروان آیین یاری می‌گویند که: مردم یارسان با هیچ ملت و مذهبی ناسازگاری ندارند و اندرزهای نیک پیشوایان  ادیان و مذاهب دیگر مانند رهبران خود استقبال می‌نمایند. [6]
اما پیروان و سرسپردگان فرقه اهل حق باید بدانند که: اولاً‍ً: ماهیت تناسخ و دونادون یکی است که طبق ادله عقلی و نقلی متواتر باطل دانسته شده است و چنین سخن باطلی هیچ‌گاه نمی‌تواند یگانگی ادیان را اثبات کند. ثانیاً: یگانگی ادیان الهی مربوط به دونادون نیست، زیرا بنا بر تعریفی که از دین ارائه‌ شده است، به "مجموعه اعتقادات و باورها و احکام و قوانین الهی" دین اطلاق می‌شود. [7] بر مبنای این تعریف که در ادیان آسمانی به آن توجه شده است، ادیان الهی نمی‌توانند مختلف باشند؛ به این معنا که باورها و اعتقادات اصیل و اصول ادیان با هم تفاوت داشته باشد، زیرا تمام دین‌های آسمانی از طرف خداوند نازل‌ شده و همه آنها در گوهر و اصول باهم اشتراک دارند. همه ادیان آسمانی به یکتاپرستی و اعتقاد و باور به رستاخیر دعوت کرده‌اند و همه پیامبران آسمانی در این دعوت با هم مشترک‌اند، همان‌گونه که در آیات قرآن به آن اشاره‌شده است. "وَ لَقَدْ بَعَثْنا فی کُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوت"[نمل/36] ما در هر امتی رسولی برانگیختیم که خدای یکتا را بپرستید و از طاغوت اجتناب کنید.
پیروان آیین یاری باید بدانند که: اگر ادیان در اصول و مبانی و جوهر باهم اختلاف داشته باشند، اختلاف را نه در دین و یا آورندگان آن (پیامبران الهی) بلکه در پیروان آن‌ها و اعتقاداتی که به دین بسته‌شده است باید جستجو کرد. بنابراین ادیان هیچ‌گاه باهم تفاوت ندارند و اصولاً بر اساس فرهنگ دینی ما و آیات قرآن چیزی به نام ادیان وجود ندارد. هر جا سخن از دین در قرآن آمده، به‌صورت لفظ مفرد (دین) بیان‌شده و نه ادیان، درعین‌حال شریعت و راه و روش هر یک از پیامبران الهی باهم متفاوت بوده است. تصوری که در مورد تعدد ادیان الهی می‌رود، درواقع تعدد و اختلاف در شریعت‌ها و راه و روش دعوت به‌سوی خداوند و احکام و قوانین می‌باشد که برای سعادت بشر از طرف خداوند وضع‌ شده است. در آیات قرآن بیان‌شده که برای هر پیامبری، شریعت و روش جداگانه‌ای قراردادیم. "شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّی بِهِ نُوحاً وَ الَّذی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهیمَ وَ مُوسی وَ عیسی أَنْ أَقیمُوا الدِّینَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فیهِ کَبُرَ عَلَی الْمُشْرِکینَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ اللَّهُ یَجْتَبی إِلَیْهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدی إِلَیْهِ مَنْ یُنیبُ." [شوری/13] آیینی را برای شما تشریع کرد که به نوح توصیه کرده بود و آنچه را بر تو وحی فرستادیم و به ابراهیم و موسی و عیسی سفارش کردیم این بود که دین را برپا دارید و در آن تفرقه ایجاد نکنید! و بر مشرکان گران است آنچه شما آنان را به سویش دعوت می‌کنید! خداوند هر کس را بخواهد برمی‌گزیند، و کسی را که به سوی او بازگردد هدایت می‌کند. ثالثاً: اعتقادی که خود باعث کم‌رنگ شدن باور به معاد می‌شود، چگونه داعیه یگانگی ادیان الهی است که سخن مشترک آنها، قیامت است. بنابراین پیروان مسلک اهل حق باید بدانند که یگانگی ادیان الهی، مورد تأکید خداوند متعال می‌باشد که در آیات قرآن کریم نیز به آن اشاره‌شده است و برای اثبات این مدعا نیاز نیست به سراغ دلیلی (دونادون) برویم که خود سخن باطلی می‌باشد.

پی‌نوشت:
[1] صفی زاده، صدیق، نامه سرانجام یا کلام خزانه یکی از متون کهن یارستان، چاپ اول، تهران، هیرمند 1375، ص 190
[2] رستمی، منصور، بازشناسی آیین یارسان (اهل حق)، ج 1، چاپ اول، قم، رسالت یعقوبی، 1392، ص 70
[3] اکبری، سید محمد، گلستان یارسان 1"دونادون"، بی‌جا، 1380، ص 112
[4] همان، ص 112
[5] همان، ص 112  
[6] القاصی، مجید، آئین یاری، بی‌جا، 1358، ص 56
[7] بنگرید به: جوادی آملی، عبدالله، دین‌شناسی، قم،‌ اسراء، 1381، صص 27- 26