جهت واکاوی و گرفتن نتیجه مطلوب ، موضوع فوق را در چهار مقصد بررسی می کنیم .

مقصد اول :  درباره وجوب نذر و نیاز هیچ روایتی از انبیاء سلف و ائمه اثنی عشر علیهم السلام وارد نشده است نخستین کسی که این بدعت را بنا نهاد و به آن رسمیت بخشید ، سلطان اسحاق برزنجه ای است . منابع معتبر تاریخی هیچگونه گزارشی درباره احوالات ایشان ذکر نکرده اند هر چند برخی از متون محلی کردی پاره ای از حالات و اعمال سلطان را متذکر شده اند لکن بعلت ضعف شدید محتوایی و معتبر نبودن این منابع ، و نیز مخالف بودن اعمال و رفتار سلطان اسحاق با سیره انبیاء و اهلبیت علیهم السلام وضدیت آشکاربا قرآن و سنت ، ناچاریم عملکرد وی را بعنوان بدعت و سنت شکنی و ترویج خرافات توجیه نماییم. از سوی دیگر چون  نذر و نیاز بعنوان  واجب دینی یارستان معرفی شده ، واین عمل در دوران دین اسلام که خاتم ادیان است رخ داده ، بطور قطع و یقین  نوعی جعل و تشریع  (آوردن دین جدید )و کفر و الحاد تلقی می گردد .

مقصد دوم  : خداوند متعال در صدر اعمال عبادی از بندگان خود امتثال نماز را طلب نموده است ، قطعا"هر عمل دیگری بغیر از نماز بجای آورده شود موجبات رضایت خدای عالم را فراهم نخواهد ساخت .تصور بفرمایید یکی از والدین شما در بستر بیماری افتاده و حالت عطش بر او عارض شده ، از اعضای خانواده درخواست جرعه ای آب می کند ، اگر بجای آب خوراکی و مایعات دیگری به نزد وی آورده شود آیا رضایت وی جلب خواهد شد یا خیر ؟مسلما" پاسخ منفی است .حکایت و قضیه نماز دقیقا" به مثابه همان آب می ماند و مسأله نذر نیز بسان خوراکی و مایعاتی است  که مثال زده شد . کسی نمی گوید نذر و نیاز چیز منکر و بدی است ، خیر بلکه می گوییم چیز معروف و خوبی است اما سخن این جاست که نذر و نیاز و شکم بارگی نمی تواند جایگزین نماز گردد .

مقصد سوم :واژه تکلیف در لغت یعنی سختی و مشقت .(1) بنی آدم نیز ذاتا" تکلیف گریز بوده وغالب اوقات به جهت  شانه خالی کردن از تکالیف الهی و اجتماعی ،  به دنبال توجیهات وتأویلاتی می گردد تا از انجام تکالیف محوله سر باز زند . نماز بعنوان اصلی ترین تکلیف پروردگار مشقات خاص خود را دارد و برای فرد سست عنصر و بی همت ، چه دستاویزی از این بهتر که بگوید :  خداوند نذر را بجای نماز بر ما واجب نموده است !!! فقدان احکام و تکالیف الهی در مکاتب ساختگی و عرفان های کاذب ، بهترین یهانه ای است که ، دین گریزان انبوهی را  تحت لوای لذت طلبی دور هم جمع نموده است .

مقصد چهارم :طبعا"درهر دین و مسلکی ، واژه مؤمن بر کسی اطلاق می گرددکه نسبت به بایدها و نبایدهای آیین خود تعهد ، تقید و التزام عملی داشته باشد. در اسلام کسی مقرب و محبوب پروردگار است که اعمال عبادی تکلیفی مانند : نماز ، روزه ، زکات ، خمس ، جهاد ، ادای امانت ، صیانت از عفت وناموس ، اکرام والدین ، دستگیری فقراء ، رعایت تقوای الهی و... را تا سر حد وسع و امکان به جا آورد.همانگونه که در اسلام نماز جایگاه ویژه ای دارد و بعنوان ستون دین معرفی شده ،بدون تردید بارزترین و مهم ترین واجب دینی در اهل حق اتیان نذر و نیاز ، خوردن و خوراندن آن است .در میان مسلمین آن که نمازش بیشتر تقربش به ذات حق نیز بیشتر است.حال آیا می توان گفت که : هر کس نذر و نیازش بیشتر تقربش به خدای سبحان بیشتر ؟  لازم به ذکر است :از آنجا که تشریع و قانون گذاری منحصرا" از آن پروردگار عالم است و خداوند رحمان با توجه به علم لایتناهی و سیطره علمی اش بر مخلوقات، در قانون گذاری مصالح و مفاسد امور را لحاظ می کند. لذا هیچ گاه قوانین و احکام نظری و عملی دین با یافته های مسلم علمی و اصول عقلی در تعارض، تضاد، تناقض، و تنافی نیست. بلکه به تعبیر حکماء و دانشمندان: «کلما حکم به الشرع حکم به العقل، و کلما حکم به العقل حکم به الشرع» یعنی هر آن چه شریعت به آن حکم می کند عقل نیز به آن حکم می کند و هر چه عقل به آن حکم می کند شریعت نیز به آن حکم می کند.پس هرگاه حکمی به خداوند نسبت داده شود لکن وجدان و فطرت بشری و یافته های علمی خلاف آن را اثبات نماید قطعا" چنین حکمی وحیانی و آسمانی نیست بلکه جعل و ساخته عده ای آدم نما و دیو سرشت است که جهت رسیدن به جیفه دنیا و منافع مادی آن را به خداوند نسبت می دهند .اینک با رعایت عدل وانصاف می خواهیم ببینیم آیا تناول نذر و نیاز با موازین علوم تجربی و سیره انبیاء واهلبیت علیهم السلام همخوانی و مطابقت دارد یا خیر .برای قضاوت در این مسأله ناچاریم گریزی به کلام بزرگان دین و دانشمندان معاصر داشته باشیم.البته ناگفته پیداست مسأله نذر در اسلام وسایر ادیان ،از این بابت که صرف اموال فی سبسل الله بوده و از  مصادیق اطعام فقراء ومساکین محسوب می شود فی نفسه امری مباح بلکه مستحب است و ما مناقشه ای در این رابطه نداریم . از دیدگاه فرد اهل حق  نذر و نیاز بدل از نماز می باشد لذا واجب است شبانه روز  پنج مرتبه آن را بجا آورد در مکتب اهل حق نخوردن غذای نذری اهانت به آن تلقی می گردد .نقد بودن غذای نذری مسأله ای است که شکم حریص آدمی نمی تواند براحتی از کنار آن بگذرد  و چون انجام نذر ونیاز  به این شکل مستلزم شکم بارگی و تن پروری است ، ایراد واشکال ما متوجه همین نکته اخیر است . اکنون این ما و این سخنان بزرگان :

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم :آدمی ظرفی بدتر از شکم پر نمی کند . برای آدمی زاد همین مقدار غذا که بنیه او را نگه دارد کافی است .(2)

امیر المؤمنین علیه السلام : کم خوردن برای نفس گرامی تر وبرای صحت (بدن) پاینده تر است . (3)

امیر المؤمنین علیه السلام :هر کس خوراک و خورشت او کم باشد ، دردها و بیماری هایش کم خواهد بود . (4)

امیر المؤمنین علیه السلام :خوراک را کم کن تا کم کنی بیماری ها را . (5 )

شخصی بنام ابی جحفه نزد رسو خدا صلی الله علیه و آله وسلم در حال سیری آروغ زد . حضرت فرمود :ای ابا جحفه ؛ هرکس در دنیا سیر تر بخورد در آخرت گرسنه خواهد بود . (6 )

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم : گرسنگی نور حکمت است و سیری دوری از خدا .(7)

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم : دل ها را با آب و غذای بسیار نمیرانید که دل آدمی چون زراعت است که اگر آب زیاد بخورد فاسد می شود . (8)

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم : زیاد غذا نخورید که نور معرفت را در دل شما خاموش می سازد . (9 )

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم : بهترین شما در نزد خدا از حیث منزلت و مرتبه کسانی هستند که بیشتر گرسنگی می کشند ...دشمن ترین شما در نزد خدا کسانی هستند که آن قدر می خورند که شکم های ایشان مملو می گردد(10)

باید پرسید که سادات اهل حق و پیروان آنان تا چه اندازه طعم  تشنگی و گرسنگی کشیده اند که این گونه بی مهابا نام خود را اهل حق نهاده اند ؟

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم : اسرار ملکوت آسمان ها داخل نمی شود در دل کسی که شکم او پر باشد . (11 )

لقمان حکیم علیه السلام خطاب به پسرش : ای فرزند ! چون معده پر شود فکر می خوابد و حکمت و دانایی لال می شود و اعضاء و جوارح از عبادت باز می ایستد . (12 )

و به همین خاط است که هیچ اثر علمی از بزرگان علی اللهی در تاریج وجود نداشته و نخواهد داشت !!!

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم : خود را فربه مسازید مانند خوک هایی که کفار از برای ذبح کردن فربه می سازند . (13 )

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم : ضرر هیچ چیز از برای دل مؤمن زیادتر از بسیار خوردن نیست و پر خوردن باعث دو چیز می شود : یکی قساوت قلب و دیگری هیجان شهوت .(14 )

وچه قساوتی از این بالاتر که انسان آیات نورانی قرآن را ببیند و بشنود اما بهره ای از آن نبرد ؟مگر آیات فراوان نماز و زکات و...در قرآن نیست چرا عمل نمی کنند ؟

و هزاران حدیث دیگر از این دست ...

متخصصین علم پزشکی :

دکتر ادمار سینک از دانشگاه دهلی نو: پر خوری به شکل امروزی یعنی صرف غذا در صبحانه ، نهار ، عصرانه و شام ف بطور میانگین 30 سال از عمر انسان را کاهش می دهد .(15)

پروفسور میخائیل زاروفسکی روسی :مصرف کردن گوشت حیوانات بطور مداوم و نیز پر خوری سبب کاهش طول عمر و منشأ بیشتر بیماری هاست . (16 )

پروفسور توماس زیگلر آلمانی : علاقه به غذا و پر خوری عامل هفتاد درصد از مرگ و میر های جامعه بشری است در شگفتم از کسی که نوشابه گاز دار را به دلیل گاز دار بودنش مصرف نمی کند اما انبار شکمش را از غذا پر می نماید !!!( 17 )

زکم خوردن کسی را تب نگیرد

ز پر خوردن هزار و یک بمیرد   (سعدی )

 دکتر مایکل ژیلسون از دانشگاه هاروارد : بد ترین چیز برای انسان این است که با  سیستم گوارشی خود معامله ای مانند معامله حیوانات بکند یعنی تا جایی که اشتهاء دارد بخورد و بیاشامد . و ترک غذا در حد طاقت بهترین خدمت به بدن  و روح و روان است و من از این بابت دین اسلام را می ستایم که افق های نوینی را برای متخصصین علم پزشکی گشوده است .(18 )

همی میردت عیسی از لاغری

تو در بند آنی که خر پروری

اندرون از طعام خالی دار

تا در او نور معرفت بینی

تهی از حکمتی بعلت آن

که پری از طعام  تا بینی (سعدی)

 ماحصل کلام : دینی که اساس آن بر شکم بارگی و نذر و نیاز باشدسرانجامش معلوم است . سالک راه حق می بایستی طعامش قلیل باشد . طرح و فرم آیین اهل حق بگونه ای است که سیر وسلوک و کم خوری در آن تقریبا" امری قریب به محال است . شکم فربه اکثر سادات اهل حق خود مؤید این مدعاست . نتیجه این که نذر و نیاز به این شکل انسان را از مقصد نهایی که همان کمال و تقرب به حضرت حق باشد باز می دارد .تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل .

خوردن برای زیستن و ذکر کردن است

تو معتقد که زیستن از بهر خوردن است  (سعدی )

پس ثابت شد که قضیه نذر و نیاز به این معنا که ؛ بخور و عروج معنوی پیدا کن ، هم با گفتار سفیران الهی سر مخالفت دارد و هم با قول صاحب نظران علم پزشکی . لذا نذر و نیاز هرگر از ناحیه خدای متعال به جای نماز معرفی نشده و این کذب و افترایی است که اسیران بند شکم و ایادی استکبار بر خداوند می بندند .

*************************************************************************************************************************************************************************

پی نوشت :

1- المنجد

2- نهج الفصاحه ، ص490

3- غرر الحکم ، ج 2 ، ص 811

4- همان

5 - همان

6 - مکارم الاخلاق ، ج 1 ، ص 296

7 - همان

8 - همان

9 - همان

10 - محجة البیضاء ، ج 5 ، ص146

11 - معراج السعاده ، ص 311

12 - احیاء العلوم ، ج 3 ، ص 73

13 - کافی ، ج 6 ، ص296 ، ح 9

14 - بحار الانوار ، ج 66 ، ص337 ، ح 33

 15 - مجله علمی نیچر ، چاپ لندن ، شماره 297

16 - همان

17 - همان

18 - همان