پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب- عبدالکریم بن هوازن قشیری (حدود 376-465 هجری) از بزرگان و نویسندگان مشهور صوفیه است. قشیری در میان بزرگان صوفیه جایگاه ویژه‌ای دارد. او به سبب شریعت محور بودن، گاه با صوفیان شریعت‌گریز درگیری داشت. قشیری از افرادی است که از اباحی‌گری و سهل‌انگاری برخی از صوفیان انتقاد کرده است و درباره آنان می‌گوید: «به‌راستی که طریقت فرسوده گشته و پیرانی که رهبری را شایند و جوانانی که از ایشان پیروی کنند و رهرو طریقه ایشان باشند، نمانده‌اند. پارسایی نابودشده و بساطش برچیده گشته. آز نیرو گرفته و ریسمانش استوارشده، پاس شریعت از دل‌ها رخت بربسته، سهل‌انگاری در امر دین را بهترین دست‌آویز می‌شمارند و فرق حلال و حرام نمی‌گذارند، حشمت فروگذاشته و از حرمت دست بازداشته‌اند، عبادت‌ها خوار انگارند و روزه و نماز نگزارند. در میدان غفلت می‌تازند و در پیروی شهوات و لاقیدی و ارتکاب منهیات و حرام‌خوارگی مال بازاریان و عامیان و زنان و حکومت پای می‌افشارند و به این همه بدکارگی بس نکرده سخن از حال و مقامات و کشف و کرامات می‌گویند و اینکه از بند رسته‌اند و به بارگاه وصال راه جسته‌اند و مدعی هستند که قائم به حقند و محکوم به احکام آن، و محو در حقند و هر چه را بپسندند خدا ایشان را عتاب و سرزنش نکند چرا که اسرار احدیت برایشان جلوه‌گر شده و ایشان را از خود ربوده و سراپایشان را در برگرفته و احکام بشریت از ایشان برخاسته است.» [رساله قشیریه، صص ۲ و ۳]
اعتراض قشیری به رفتار و احوال صوفیان عصر خود بیانگر فاصله گرفتن ایشان از شریعت و سهل‌انگاری در دین توسط ایشان است تا حدی که نماز نمی‌خواندند و نسبت به امور شرعی بی‌قید بودند.
پی‌نوشت:
قشیری عبدالکریم بن هوازن، رساله قشیریه، زوار، ۱۳۸۹، صص ۲ و ۳