پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ وهابیان تقریبا همه مسلمانان را تکفیر می‌کنند. اشاعره، ماتریدیه؛ صوفیه و شیعه را کافر می‌دانند.. از دیدگاه وهابیان فقط به اهل حدیث و سلفیه مسلمان گفته می‌شود. اکنون می‌خواهیم این موضوع را بررسی کنیم که چه علتی باعث شده است که وهابیت دیگران را تکفیر کنند. وهابیان چه مبنایی دارند که طبق آن مبنا دیگران را تکفیر می‌کنند.
مبنای اصلی وهابیت که باعث تکفیر مسلمانان شده است به موضوع توحید و شرک بر می‌گردد. وهابیت توحید را به سه قسم توحید در اسماء و صفات، توحید در ربوبیت و توحید در عبادت تقسیم کرده‌اند.[1] تقسیم توحید به سه قسم و انحصار توحید در سه قسم، باعث شده است که اکثر مسلمانان توسط وهابیت تکفیر شوند. وهابیت با خلط توحید در خالقیت و توحید در ربوبیت و هر دو را یکی دانستن همه مسلمانان را تکفیر کرده‌اند. آنها با استناد به آیاتی مانند: «وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ‏ وَ الْقَمَرَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ فَأَنَّى يُؤْفَكُون‏ [عنکبوت/61] [2] اعتراف مشرکین به خالقیت خداوند را به معنای اعتراف آنان به ربوبیت خداوند دانسته‌اند.[3] این در حالی است که توحید در خالقیت با توحید در ربوبیت دو چیز هستند. توحید در خالقیت یعنی این که خداوند خالق هر چیز است و توحید در ربوبیت یعنی این که تدبیر عالم به دست خداوند است. بنابراین مشرکان قائل به توحید در خالقیت بودند و اقرار می‌کردند که فقط خداوند خالق همه اشیاء است. اما مشکل مشرکان در توحید ربوبی بود؛ زیرا انحصار ربوبیت را در الله درست نمی‌دانستند. بلکه به رب‌های متعددی باور داشتند. اما وهابیت تفاوت توحید ربوبی و خالقی را درک نکرده‌اند و هر دو مرتبه توحید را یکی دانسته‌اند، از این‌رو گفته اند: مشرکین صدر اسلام در توحید ربوبیت مشکلی نداشتند و مشکل آنها فقط در توحید عبادی بود. در حالی که همانطور که گفته شد مشکل مشرکین در توحید ربوبی بود. چنانچه آیاتی از قرآن کریم به این مطلب اشاره دارد. مثل این آیه قرآن که وقتی ابراهیم به نمرود گفت: «قالَ إِبْراهيمُ فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتي‏ بِالشَّمْسِ‏ مِنَ‏ الْمَشْرِقِ‏ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذي كَفَر» [بقره/285] خداوند خورشید را از افق مشرق بیرون می‌آورد. ای نمرود اگر تو راست می گویی که خدایی، آن را از مغرب بیرون بیاور. نمرود چون به خالقیت خداوند باور داشت، نگفت من هستم که خورشید را خلق کرده‌ام و آن را از مشرق بیرون می آورم. بلکه در برابر استدلال ابراهیم مبهوت شد و نتوانست از ادعای ربوبیت خود دفاع نماید.[4] از این آیه قرآن نتیجه گرفته می‌شود که مشرکین در توحید ربوبی مشکل داشتند.
اما وهابیت با عدم تمایز توحید ربوبی از توحید خالقیت گمان کرده‌اند مسلمانانی که به انبیا و اولیا توجه می‌کنند آنان را خالق می‌دانند. در حالی که همه مسلمانان معتقدند که انبیا و اولیا مخلوق خدایند و خالقیت جزئی آنها با اجازه خداوند است.[5]

نویسنده: مجتبی محیطی

پی‌نوشت:

[1]. بن عثیمین، شرح كشف الشبهات ويليه شرح الأصول الستة، چاپ اول: دار الثريا للنشر والتوزيع، رياض1416ق، ص17
[2]. اگر از آنان [كه شرك مى‏‌ورزند] بپرسى: چه كسى آسمان‏ها و زمين را آفريده و خورشيد و ماه را رام و مسخّر كرده؟ بى‏‌ترديد خواهند گفت: خدا. پس چگونه [از حق به باطل‏] منحرف مى‏‌شوند؟!
[3].سبحانی جعفر، درس نامه نقد وهابیت، محقق: مرتضی محیطی، موسسه دارالاعلام لمدرسه اهل البیت، قم 1396، ص50
[4]. همان، ص50
[5]. همان، ص49