پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ فرقه صوفیه از بزرگ‌ترین مدافعین شیطان به شمار می‌آید. که برخی خودداری شیطان از سجده را از سر عشق به خداوند می‌دانند. (عین القضات همدانی، تمهیدات، ص 229) اما حلاج نه تنها سجده بر حضرت آدم (علی نبینا و آله السلام) را خلاف دعوی عاشقی می‌داند، بلکه حتی سجده به امر خداوند متعال نیز شرک دانسته است. (موسوی بجنوردی، دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، ج 2، ص 604) در حالی صوفیان این‌چنین، از گناه نابخشودنی شیطان دفاع کرده‌اند و انجام آن را توسط شیطان شرک می‌دانند که سجده‌های مریدان صوفیه در برابر اقطاب خویش امری پسندیده به شمار می‌آید که بارها در مراسم خاص از صوفیان دیده شده است. کما اینکه سجده‌های صوفیان گنابادی بر نورعلی تابنده موجب رسوایی این فرقه شده است. حال اگر سجده شیطان بر انسان، آن‌هم به امر خداوند متعال شرک و خلاف عشق حقیقی است، پس چطور مریدان صوفیه بدون امر و فرمان خداوند بر اقطابی همچون نورعلی تابنده و دیگر اقطاب سجده می‌کنند؟! آیا طبق گفته بزرگان صوفیه این عمل شرک و خلاف دعوی عاشقی نیست؟

پی‌نوشت:
عین القضات همدانی عبدالله، تمهیدات، به ‌ کوشش ‌عفیف ‌عسیران، تهران، 1341
موسوی بجنوردی، دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، نشر دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، 1374