زرتشت واژه‌اي است آريايي كه در اصل «زراتشتر» بوده كه گويند جزء اخير آن «اشترا» به معناي شتر است. براي اين تسميه وجوه مختلف ذكر كرده‌اند كه از آن جمله «داراي زرد اشتران»يا «صاحب كهن اشتران» مي‌باشد.[1]
تاريخ تولد زرتشت بسيار مجهول است برخي از محققين تولد وي را حدود 660 سال قبل از ميلاد مي‌دانند و برخي ديگر با قراين و دلايل موجه، برآنند كه زمان ظهور زرتشت قديم‌تر از آن تاريخ بوده و او در حدود هزار سال قبل از ميلاد مي‌زيسته، و حتي‌ برخي از پژوهش‌گران زمان تولد او را دو هزار سال قبل از ميلاد دانسته‌اند، مستشرقين بطور كلي زمان تولد وي را بين قرون ششم تا دهم قبل از ميلاد مي‌دانند.[2]
روايات باستاني بر آن است كه زرتشت در پانزده سالگي نزد آموزگار تعليم يافت و در سن بيست سالگي پدر و مادر و همسر خود را رها كرده ، براي يافتن اسرار مذهبي و پاسخ مشكلات روحاني كه ضمير او را پيوسته مشوش مي‌داشت در اطراف جهان سرگردان شد. از ديدگاه پيروان زرتشت او چون به سن سي سالگي رسيد، مكاشفاتي بر او پديدار شد و گويا به پيامبري رسيد، سپس به تبليغ آيين خويش پرداخت و از جمله كساني كه به آيين او گرويد، پادشاهي بنام«ويشتاسب» بود كه با خلوص نيت، دين زرتشت را پذيرفت و در تبليغ و ترويج آن سعي فراوان نمود.
درزمان ساسانيان آيين زرتشت مذهب رسمي ايرانيان بوده و هيچ مذهبي غير از آن، رسميت نداشته است.[3] در اين دوره قوّت دين زرتشت به درجه‌اي رسيد كه در ميان دو قوم يهود و اعراب جاهليت نيز نفوذ فراوان كرد تا اينكه نوبت به اسلام رسيد، مكتب اسلام كه از شهر مكه طلوع كرد، در تمام عالم پرتو افكند و نه تنها آيين يهوديت و كيش مسيحيت را متزلزل كرد، بلكه اساس دين زرتشتي را نيز تقريباً مضمحل و متلاشي نمود.
هنوز يكصد سال از غلبه اسلام نگذشته بود كه جمعي كثير از پيروان زرتشت به جلاي وطن مصمم شده ايران ترك كردند. آنها به طرف سواحل خليج فارس آمده و سپس به خاك گجرات (هند غربي) مهاجرت كردند و در هندوستان ساكن شدند. عده‌اي كه در ايران باقي ماندند همگي اسلام را قبول كردند و شمار اندكي از آنها دست از آيين خويش برنداشتند و مسلمانان هم آنان را مانند مسيحيان و يهوديان به عنوان كافر ذمي پذيرفتند، و تا كنون مي‌توانند اعمال و مراسم مذهبي خويش را آزادانه بجا آورند.[4]
به موجب استفساري كه از انجمن زرتشتيان در تهران به عمل آمده، شمار زرتشتيان ايران در سال 1366 بين 30 تا40 هزار تن بوده است، تعداد زرتشتيان در خارج ايران كه عمدة آنان در هند به سر مي‌برند نيز افزون بر صد هزار نفر برآورد شده است.
بنابر اين جايگاه اصلي زرتشتيان، سرزمين ايران مي‌باشد ولكن عدة زيادي از آنها از ايران بسوي هند در سال‌هاي قبل مهاجرت نموده و آنجا ساكن شده و به آيين خويش باقي مانده‌اند. در كشورهاي اروپايي و امريكايي نيز تعدادي از آنها وجود دارند كه بسيار اندك مي‌باشند.         

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. زرتشت،‌ جلال‌الدين همايي.
2. چهره زرتشت در تاريخ، داود الهامي.

پي نوشت ها:
[1] . جان بي ناس، تاريخ جامع اديان، تهران، آموزش انقلاب اسلامي، اول، 1382، ص453.
[2] . عبدالغفار شريف اف، دائرةالمعارف تاجيك، مقاله زرتشت.
[3] . مطهري، مرتضي، مجموعه آثار، تهران، صدرا، بي‌تا، ج14، ص178.
[4] . جان بي‌ ناس، تاريخ جامع اديان، ص478.