پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ محمدرضا قزلسفلی، رایزن فرهنگی سابق ایران در سیرالئون در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) با تبیین فرهنگ و سنت‌های ماه رمضان در غرب آفریقا به ویژه سیرالئون که حاصل مشاهدات میدانی وی در زمان فعالیت فرهنگی در این بخش از جهان بوده است، ضمن بیان این مطلب گفت: «بیداری‌های غرب آفریقا جرقه‌هایی از فعالیت‌های ماه رمضان و آداب و رسوم مرسوم در این ماه است، علی‌رغم این که دشمن تلاش دارد، مسلمانان را برای همیشه در خواب غفلت نگه دارد، مسلمانان همواره بیدارند». محمدرضا قزلسفلی تأکید کرد: «مسیحیان غرب آفریقا برای ماه رمضان احترام خاصی قائل هستند؛ به نحوی که در این ماه مسلمانان را همراهی می‌کنند. آنان رستوران‌ها را می‌بندند و سرو مشروبات الکلی در این ایام ممنوع است».
قزلسفلی بیان کرد: «در غرب آفریقا مسلمانان و مسیحیان زندگی مسالمت‌آمیزی دارند و بین آنان درگیری وجود ندارد، آن‌ها با یکدیگر ازدواج می‌کنند، مثل ازدواج پسرمن با دختری مسیحی در سیرالئون که مسلمان شد». وی گفت: «ماه شعبان در غرب آفریقا معروف به «ماه عروسی‌ها» است، در این ماه کسانی که توانایی و آمادگی ازدواج دارند، باید عروسی کنند، غبار رویی مساجد و خانه‌تکانی در شعبان مرسوم است، این ماه در واقع شبیه اسفندماه ایرانیان قبل از نوروز است، چرا که مردم غرب آفریقا معتقدند که به زودی وارد ماهی می‌شوند که میزبانش خداست و آنان مهمان خداوند هستند؛ بنابراین باید با روحی پاک، لباس و منزل پاکیزه به استقبال این ماه بروند».
رایزن فرهنگی سابق ایران در سیرالئون ادامه داد: «در ماه رمضان جرائم به شدت کاهش پیدا می‌کند و دولت‌های غرب آفریقا که عمدتا مسیحی هستند، در این ماه همگان را به رعایت شئونات اسلامی دعوت می‌کنند و با وجود اسلامی‌‌نبودن، مراسم افطار برگزار می‌کنند؛ مقامات مسیحی در محافل رمضانیه مساجد حضور می‌یابند». قزلسفلی افزود: «رئیس‌جمهور سیرالئون هر سال در ایام حج 100 دلار به هر یک از زائرانی که از این کشور راهی بیت‌الله الحرام می‌‌شوند، هدیه می‌دهد تا در مراسم حج هزینه کنند».
وی گفت: «به یاد دارم زمانی که رایزن فرهنگی ایران در غنا بودم، جی جی رالینکس، رئیس‌جمهور وقت این کشور که مسیحی بود در یکی از سخنرانی‌های خود به مردم توصیه کرد که آداب و ارزش‌های اسلامی را برای توسعه غنا به کار ببرند. وی طرفدار اسلام و معتقد بود که مسلمانان نباید به حاشیه رانده شوند». وی تصریح کرد: «مسلمانان این منطقه در هوای گرم و شرجی و شرایطی سخت روزه می‌گیرند، فقرا و نیازمندان نیز در این ماه روزه گرفته و برای صرف افطار مهمان سفره‌های افطاری خیرین هستند. این گروه در شبانه‌روز تنها یک وعده (افطاری) غذا می‌خورند و تا 24 ساعت بعد روزه هستند و وعده‌ای به نام سحری ندارند».
عشق و ارادت مردم آفریقا به اهل بیت (علیهم السلام)
قزلسفلی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ارادت مسلمانان غرب آفریقا به اهل بیت(علیهم السلام) گفت: «مردم این منطقه ارادت خاصی به اهل بیت(علیهم السلام) دارند و با وجود این که مالکی‌مذهب هستند، به توسل و شفاعت اعتقاد دارند و نام «فاطمه» و مشتقات آن مانند «فاطو»، «فاطی» و «بتول» از القاب آن حضرت، نام «علی(علیه السلام)» و مشتقات آن مانند «علیو» و همچنین «الحسن» و«الحسین»(نام دو قلوهای پسر) و «الحسنة» و«الحسینة»( نام دوقلوهای دختر) در بین آنان رایج است. در این منطقه از آفریقا هر کس نامش «الحسن» باشد، حتما برادر دوقلویی به نام «الحسین» دارد و هر کس «الحسنة» باشد، خواهر دوقلویش حتما نامش «الحسینة» است».
«اَجَواندو»؛ سنتی برای ابراز عشق به اهل بیت(علیهم السلام) در رمضان
محمدرضا قزلسفلی ادامه داد: «اَجَواندو، در واقع آیینی مذهبی و سنتی قدیمی است که نشان‌دهنده عشق و علاقه مسلمانان مالکی‌مذهب به حضرت علی(علیه السلام) است، در این آیین که در ماه رمضان به عنوان ماه شهادت مولای متقیان حضرت علی(علیه السلام)، مرسوم است و جوانان و افراد مسن در آن شرکت می‌کنند، شعری در وصف امام علی(علیه السلام) خوانده می‌شود، دو نفر در جلوی جمعیت سوار بر ماکت‌های اسب و شتر شده و شعر موسوم به اجواندو را به زبان محلی می‌خوانند.
مفهوم این شعر این است: این علی(علیه السلام) است، ردایش را بگیرید، به او متوسل شوید، نگذارید از بین ما برود، نگذارید از ما دور شود. او کیست؟ پدر الحسن والحسین(علیهما اسلام)، بهترین مسلمانان امت رسول‌الله(صلی الله علیه و آله)، او از کودکی با اسلام بزرگ شد، دنباله‌رو او باشیم؛ چرا که راه نجات ما در اوست».
مراسم شب قدر در غرب آفریقا
قزلسفلی تصریح کرد: «در غرب آفریقا 27 رمضان و گاهی 29 رمضان شب قدر است، شبی که در زمان حضورم در سیرالئون جوشن‌کبیرخوانی را در آن رواج داشت. به یاد دارم که در یکی از شب‌هایی که در یکی از مساجد بزرگ «فریتاون» سخنرانی داشتم، 10 تا 15 بند جوشن‌کبیر را خواندم و مردم هم‌خوانی می‌کردند، بعد از سخنرانی من، امام جماعت حاضر در مراسم بلند شد و گفت: «این دعایی که قزلسفلی خواند، کجایش با اسلام و قرآن مغایرت دارد که وهابیت با تبلیغات سوء می‌گوید ادعیه شیعیان مغایر با قرآن و سنت است». به دلیل این که خواندن دعای جوشن‌کبیر در شب قدر مورد استقبال مسلمانان سیرالئون قرار گرفت، شب‌های بعد نیز آن را در دیگر محافل و مساجد می‌خواندم».
اعلام عید فطر با نمایش فانوس‌ها
محمدرضا قزلسفلی به آیین‌های مسلمانان سیرالئون در شب قدر اشاره کرد و گفت: «برای تعیین عید فطر آیین‌های مختلفی برگزار می‌شود که یکی از آن‌ها «لنتر پارت: نمایش فانوس‌ها» در شب عید فطر است که طی آن ماه عید را رصد می‌کنند، متأسفانه سال‌های اخیر انگلیسی‌ها و استعمار این مراسم را تحریف کردند و چند سالی به جای آن آیینی رواج دادند که در آن گروه‌های فرهنگی با پوشیدن لباس‌های خاصی که تنگ و چسبان است، رقص و آواز سر داده و سنت‌های غربی را اجرا می‌کردند. قبل از تحریف این مراسم توسط استعمار، مسلمانان فانوس به دست دنبال ماه نو شوال) می‌گشتند و با مشاهده ماه عید را اعلام می‌کردند، اما با مرسوم شدن«کارناوال» غربی‌ها، فساد و بی‌بندوباری حاکم شد؛ اما با اعتراض مسلمانان این کارناوال لغو شد و مراسم سنتی نمایش فانوس‌ها یک بار دیگر رواج پیدا کرد. غربی‌ها اما بیکار ننشسته و کارناوال رقص و آواز خود را در مراسم شب استقلال سیرالئون که هر ساله 26 آوریل برگزار می‌شود، اجرا و رایج کردند».
اعلام عید از طریق منابع رسمی
وی با اشاره به اعلام زمان عید فطر از طریق منابع رسمی تصریح کرد: «امروزه اعضای کنگره مسلمانان سیرالئون هفته آخر ماه مبارک رمضان را با ملاحظه اطلاعات واصله از کشورهای اسلامی روز عید فطر تعیین و اعلام می‌کنند. دولت سیرالئون طبق نظر کنگره فوق الذکر روز عید فطر را تعطیل رسمی اعلام می‌کند».
طبخ غذای عید در سیرالئون
محمدرضا قزلسفلی پختن غذای مخصوص عید فطر را در بین مسلمانان سیرالئون رایج دانست و گفت: «زنان در سیرالئون در شب عید فطر بیدار می‌مانند تا غذای معروف این عید را که غذای خداحافظی ماه رمضان «فولبندی» (Ful Banday) نام دارد، طبخ کنند.این غذا صبح عید فطر خیرات می‌شود و مسلمانان با نذر و نیاز از آن حاجت می‌گیرند، این غذا باید قبل از نماز عید فطر آماده باشد، برنج، گوشت، ماهی، مرغ و میگو مواد تشکیل‌دهنده این غذای سنتی است».
هفت روز روزه‌داری در شوال برای خداحافظی از رمضان
قزلسفلی به فرهنگ خداحافظی از رمضان در بین مسلمانان سیرالئون اشاره کرد و افزود: «مسلمانان سیرالئون پس از عید فطر 7 روز را روزه می‌گیرند و در واقع ماه رمضان را بدرقه و مشایعت می‌کنند تا سال بعد».
پرداخت زکات فطر
وی ادامه داد: «مسلمانان سیرالئون قبل از اقامه نماز عید فطر، زکات فطر را که عمدتا برنج بوده و «مود» (Mudd) نامیده می‌شود، پرداخت می‌کنند. شیوه پرداخت زکات عید فطر به این ترتیب است که ولی(سرپرست) خانواده دهنه گونی و یا ظرف حاوی برنج را باز می‌کند. هر یک از اعضای خانواده دو دست خود را مشت کرده درون گونی و یا ظرف برنج نموده، هشت بار(هشت مود) ازبرنج بر می‌دارد. این عمل باید توسط خود افراد خانواده انجام گیرد؛ اما در مواردی که برخی اعضای خانواده حضور ندارند و یا با مشکلات بیماری مواجهه هستند سرپرست آن‌ها نیابتا زکات را پرداخت می‌کند».
اقامه نماز عید فطر
رایزن فرهنگی سابق ایران در سیرالئون بیان کرد: «از ساعت هشت تا ده صبح روزعید فطر سطح شهرها و روستاهای سیرالئون انبوه از جمعیت با پیراهن‌های سفید رنگ و کلاه به سر است. اهالی هر منطقه با پوشیدن لباس‌های نو و با سردادن اذکار تکبیر و تهلیل در حالی که دو نفر بر طبل‌ها می‌کوبند طی تشریفات خاصی به خانه امام جماعت خود می‌روند. امام جماعت بعد از خوش‌آمدگویی و عرض تبریک در حالی که چند شخصیت دینی وی را همراهی می‌کنند، پیشاپیش جمعیت تکبیر و تهلیل‌گویان به سوی جایگاه‌های وسیع و غیر مسقف حرکت می‌کند. قبل از اقامه نماز، اذکار تکبیر و تهلیل توسط فردی خوانده می‌شود و مردم تکرار می‌کنند. بعد از اقامه نماز عید فطر مردم امام جماعت را طی تشریفاتی با سلام و صلوات تا منزلش همراهی می‌کنند. در منزل امام جماعت گوسفند ذبح می‌شود و همه از آن میل می‌کنند. در مناطقی که اسب و اشتر وجود دارد، امام را سواره تا منزل وی بدرقه می‌کنند».
«سلیموفو»؛ عیدی روز عید فطر
محمدرضا قزلسفلی یادآور شد: «سنت سلیموفو(عیدی‌دادن در عید فطر) از قدیم در بین سیرالئونی‌ها مرسوم بوده است، بعد از اقامه نماز عید فطر مسلمانان جهت انجام صله رحم و دیدار از اقوام خود به خانه‌های یکدیگر می‌روند. دیدار از علما و شخصیت‌های دینی در اولویت برنامه‌های روز عید فطر مسلمانان سیرالئون است. مردها به همسران و فرزندان خود به خاطر موفقیت در ماه مبارک رمضان عیدی یا سلیموفو تقدیم می‌کنند. روز عید فطر وقتی دو سیرالئونی در بین راه و یا در خانه به هم می‌رسند، اولین کسی که سلیمفو بگوید باید عیدی را دریافت کند. این سنت حتی بین مسلمانان و مسیحیان این کشور نیز رایج است».
جلوگیری از فعالیت‌های وهابیت توسط دولت سیرالئون
محمدرضا قزلسفلی در پخش پایانی این گفت‌و‌گو به روند فعالیت‌های وهابیون در سیرالئون اشاره کرد و گفت: «زمانی بود که وهابیت قصد داشت بین شیعه و سنی اختلاف بیندازد؛ اما دولت سیرالئون اعلام کرد که وهابیت حق ندارد بین مسلمانان اختلاف انداخته و مشکل ایجاد کند». 

منبع: ایکنا، یک شنبه 14 تیر 1394، شماره خبر : 3323111