پایگاه جامع فرق، ‌ادیان و مذاهب_ مخالفین شیعه برای بی‌ارزش شمردن حدیث منزلت که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به علی (علیه السلام) فرمودند: «أما ترضى أن تكون مني بمنزلة هارون من موسى؟[1] آیا نمی‎خواهی که برای من به منزله هارون برای موسی باشی؟»، به احادیثی استناد می‎کنند که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله)،‌ عمر و ابوبکر را به حضرت نوح و ابراهیم (علیه السلام) تشبیه نموده‎اند! منشأ این اشکال، کلام ابن حزم است که: « وتشبيه علي بهارون ليس بأعظم من تشبيه أبي بكر بإبراهيم وعيسى، وتشبيه عمر بنوح وموسی.[2] و تشبیه علی (علیه السلام) به هارون (علیه السلام) برتر از تشبیه ابوبکر به ابراهیم و عیسی (علیه السلام) و تشبیه عمر به حضرت نوح و موسی (علیه السلام) نیست!»

حدیثی که این تشبیهات در آن آمده عبارت است از ماجرای اسیران بدر که ابی‎عبیدة از عبدالله بن مسعود نقل نموده که ابوبکر گفت آنها را ببخشید و عمر گفت گردن‎هایشان را بزنید، فلذا پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «إِنَّ اللهَ لَيُلِينُ  قُلُوبَ رِجَالٍ فِيهِ، حَتَّى تَكُونَ أَلْيَنَ مِنَ اللَّبَنِ، وَإِنَّ اللهَ لَيَشُدُّ قُلُوبَ رِجَالٍ فِيهِ، حَتَّى تَكُونَ أَشَدَّ مِنَ الْحِجَارَةِ، وَإِنَّ مَثَلَكَ يَا أَبَا بَكْرٍ كَمَثَلِ إِبْرَاهِيمَ (عَلَيْهِ السَّلَامُ)، قَالَ مَنْ تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي، وَمَنْ عَصَانِي فَإِنَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ[ابراهیم/36]... وَإِنَّ مَثَلَكَ يَا عُمَرُ كَمَثَلِ نُوحٍ قَالَ رَبِّ لَا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْكَافِرِينَ دَيَّارًا[نوح/26]...[3] همانا خداوند قلب مردانی را نرم می‎کند تا آنجا که نرمتر از شیر می‌گردد و قلب مردانی را آنقدر سخت می‎کند که سخت‎تر از سنگ می‎شود،‌ و مثَل تو ای ابوبکر مثَل ابراهیم است که گفت: «پس هر كه از من پيروى كند، بى گمان، او از من است، و هر كه مرا نافرمانى كند، به يقين، تو آمرزنده و مهربانى[ابراهیم/36]... و مثَل تو ای عمر مثَل نوح است که گفت: «خداوندا اَحَدی از کفار را بر روی زمین باقی مگذار[نوح/26].»

امّا این حدیث هم مشکل سندی دارد و هم دلالتی بر مدّعای آنان ندارد. زیرا به اعتراف بزرگان اهل سنت، أبي عبيدة هرگز از پدرش(عبد الله بن مسعود) حدیثی نقل ننموده است[4].

ثانیاً عبارات فوق نشان می‎دهد که تنها در صدد تشبیه بلحاظ عفو و گذشت و یا غضب و نفرین بر قوم است نه بلحاظ همه جهات. به خلاف حدیث منزلت که چنین خصوصیتی در آن لحاظ نشده است. بعلاوه، علمای اهل سنت هرگز قائل به دارا بودن همه فضایل و مقامات انبیا (بغیر نبوّت) توسط ابوبکر و عمر نبوده‎اند. بنابراین مسلّم است که تشبیه فوق بر فرض صحت روایت،‌ اصلا قابل مقایسه و مقابله با حدیث منزلتی که قطعا برای مولا علی (علیه السلام) صادر شده است (جانشینیِ پیامبر)،‌ نمی‎باشد.

پی‌نوشت:

[1]. بخاري، صحيح البخاري: ج 3، ص 1359، ح 3503 ، بيروت: دار ابن كثير.
[2]. ابن حزم الأندلسي، الفصل في الملل والأهواء والنحل: ج4، ص78، القاهرة: مكتبة الخانجي.
[3]. أحمد بن حنبل، مسند الإمام أحمد بن حنبل:ج6، ص139، مؤسسة الرسالة، الطبعة الأولى، 1421 هـ.
[4].  الترمذي، سنن الترمذي: ج ١، ص ١٤ ، بيروت: دار الفكر. النسائي، سنن النسائي: ج ٣، ص ١٠٥، بيروت: دار الفكر . ابن حبّان، الثقات: ج ٥، ص ٥٦١، مؤسسة الكتب الثقافية.