پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ این نوشتار به نقد دلایل ذوالقرنین بودنِ کورش می‌پردازد، آن هم از دریچه نگاه به موضوع شاخ (چه اینکه برخی مدعی هستند کورش تاجی با دو شاخ داشت، لذا او همان ذوالقرنین است). ادعای برخی این است که تصویر زیر، نقش‌نگاره کورش هخامنشی در کاخ دروازه پاسارگاد است. نگاره‌ای که تاجی با دو شاخ بر سر دارد.

    
ما پیش‌تر در این باره سخن گفتیم که این نگاره، اصلاً نماد کورش نیست. بلکه امروزه روشن و مبرهن است که این، نماد یک بعل فینیقی است. و همین خود نشان می‌دهد که کورش نمی‌تواند ذوالقرنین باشد. بنگرید:

هخامنشیان و بعل!

اما پیرامون تاجی که بر سر این نگاره است، باید دقت کرد که این تاج، یک تاج مصری محسوب می‌شود.[1] که مشهور به تاج هِمهِم (Hemhem Crown) است. تصاویری از تاج مصری:
    
    
پس اگر این را گواه بر ذوالقرنین بودن کورش بگیریم، مصری‌ها بر این عنوان از کورش سزاوارترند! از سویی دیگر، در ادبیات قرآنی، واژه قرن (و جمعِ آن که قُرون است) به معنی ملت و نسل است.[2] متعدداً این معنا در قرآن آمده است.[3] و این معنی اولیه، درباره ذوالقرنین هم تبعاً نافذ است (از همین روی معنی درستِ ذوالقرنین، صاحب دو ملت است). لیکن اگر کسی اصرار کند که واژه «قرن» به معنی شاخ و «ذوالقرنین» به معنی «صاحب دو شاخ» باشد، آنگاه هرآینه اسکندر مقدونی بیش از هر کسی لایق این صفت خواهد بود. بنا بر متون تاریخی و اساطیری (که در مکتوبات کلاسیک ایرانی هم بیان شده)،‌ اسكندر در خواب ديد كه به خورشيد نزديك شد و دو شاخ‏ آن را از مشرق و مغرب گرفت، او رؤياى خويش را با مردمش در میان گذاشت و آنان او را ذوالقرنين ناميدند.[4] همچنین اسکندر پس از فتح مصر، «پسر آمون» نامیده شد و دو شاخ به شکل شاخ‌های آمون برای او به تصویر در آمد. آمون‏ (Ammon) الهه مصر باستان و مظهر خورشيد، دارای دو شاخ‏ شمرده می‌شد.[5] بر روی سکه‌های یونانی عصر باستان نیز به روشنی تصویر اسکندر کبیر (Alexander the Great) حک شده است که شاخ‌هایی به نشان شاخ‌های آمون دارد. این سکه مربوط به حکومتِ Thrace است و در زمان پادشاهی لوسیماخوس (Lysimachus) ضرب شده است.[6] همچنین افيپوس ‏ (Ephippos) در اثر خود درباره اسكندر مى‏‌نويسد: «اسكندر هنگام خوان، بالاپوش مقدس مى‌‍‏پوشيد. اين بالاپوش گاه به رنگ ارغوانى ويژه آمون بود، با كفش و شاخى‏ مانند او».[7]
    
در برخی نگاره‌ها برای زئوس (خدای بزرگ یونان باستان) نیز شاخ‌هایی به شکل آمون نقش کرده اند. از جمله تصاویر زیر که نشان می‌دهد زئوس همان آمون (یا معادل آن) شمرده می‌شد (Zeus-Ammon).
    
هرچند تأکید می‌شود که نگارنده لزوماً اسکندر مقدونی را ذوالقرنین نمی‌داند، بلکه سخن در این است که "اگر" ذوالقرنین را به معنی «صاحب دو شاخ» فرض کنیم، در این صورت، اسکندر برنده، و کورش بازنده‌ی این مبارزه خواهد بود.

پی‌نوشت:

[1]. والتر هینتس، داریوش و ایرانیان، ترجمه پرویز رجبی، تهران: نشر ماهی، 1392. ص 116.
[2]. راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن‏، ترجمه غلامرضا خسروی حسینی، تهران: انتشارات مرتضوی، 1374. ج 3 ص 175-176
[3]. سوره  یونس، آیه 13؛ سوره قصص، آیه 43؛ سوره اسراء، آیه 17؛ سوره طه، آیه 51؛ سوره یاسین، آیه 31؛ سوره انعام، آیه 6؛ سوره مریم، آیه 74؛ سوره صاد، آیه 3؛ سوره فرقان، آیه 38.
[4]. أبو الحسن على بن الحسين مسعودی،‌ مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمه ابوالقاسم پاينده، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى، 1374. ج 1 ص 58.
[5]. تاريخ هردوت‏،‌ محقق و مصحح: هادى هدايتى، ‏ تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران‏،‌ 1382. جلد 2، پاورقی صفحه 132.
[6]. والتر هینتس، داریوش و ایرانیان، ترجمه پرویز رجبی، تهران: نشر ماهی،‌1392. ص 253، و همچنین بنگرید به:
wildwinds.com, coins, sg6814
[7].  آثنايوس نوكراتيس،‌ ايرانيات در كتاب بزم فرزانگان‏، ترجمه: جلال خالقى مطلق‏،‌ تهران: مركز دائرة المعارف بزرگ اسلامى‏، 1386. ص 48.