پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در متون روایی شیعه، روایتی می‌خوانیم از قضاوت حضرت علی (علیه السلام)، درباره‌ی اختلاف یک زن عرب و یک زن ایرانی، بدین صورت که:

رَوَى أَبُو إِسْحَاقَ الْهَمْدَانِيُّ أَنَّ امْرَأَتَيْنِ أَتَتَا عَلِيّاً ع إِحْدَاهُمَا مِنَ الْعَرَبِ وَ الْأُخْرَى مِنَ الْمَوَالِي فَسَأَلَتَاهُ فَدَفَعَ إِلَيْهِمَا دَرَاهِمَ وَ طَعَاماً بِالسَّوَاءِ فَقَالَتْ إِحْدَاهُمَا إِنِّي امْرَأَةٌ مِنَ الْعَرَبِ وَ هَذِهِ مِنَ الْعَجَمِ فَقَالَ إِنِّي وَ اللَّهِ لَا أَجِدُ لِبَنِي إِسْمَاعِيلَ فِي هَذَا الْفَيْ‏ءِ فَضْلًا عَلَى بَنِي إِسْحَاقَ

ابو اسحاق همدانی روایت کرد که دو زن نزد علی (علیه السلام) آمدند که یکی عرب و دیگری از موالی (ایرانیان) بود. پس آن دو زن از حضرت چیزی خواستند. حضرت نیز به هر کدام، مقداری مساوی پول و طعام دادند. پس زن عرب گفت که من از عرب هستم و او ایرانی است! (چرا به آن زن ایرانی به اندازه‌ی من کمک کردی و چرا ما را با هم یکسان دانستی؟) پس حضرت پاسخ دادند که من بین فرزندان اسماعیل و اسحاق فرقی نمی‌بینم[1]. بنابر برخی روایات، امام دو مشت خاک در دست گرفتند و فرمودند که من فرقی بین این دو نمی‌بینم.

منظور از «بنی اسحق» همان ایرانیان هستند. چه اینکه آنان -ایرانیان- به برادران و خواهرانِ اهل بیت -بنی اسماعیل- تشبیه شده‌اند. از آنجایی که اسماعیل و اسحاق برادر یکدیگر و فرزند ابراهیم (علیه السلام) بودند. همچنین در تعابیری متعدد در احادیث شیعه، مردم فارس (ایرانیان) به صراحت با صفت بنی‌اسحاق خطاب شده‌اند[2]. این رفتارهای حضرت علی (علیه السلام) در مواجهه با ایرانیان، سبب می‌شد تا سران عرب همواره سخنانی همچون سخن مغیرة به زبان آورند! مغیرة می‌گفت:

كان علي أميل إلى الموالي و ألطف بهم و كان عمر أشد تباعدا منهم.

یعنی «علی بیشتر به موالی (ایرانیان) تمایل داشت و با آنان مهربان‌تر بود. اما عمر به شدت از آنان بیزاری می‌جست»[3]. چنین رفتارهایی را در نامه‌های امام علی (علیه الاسلام)  به فرمانداران آذربایجان و اصفهان و... نیز شاهد هستیم[4]. امام علی (علیه السلام) به خاطر چنین عملکردی حمایت بسیاری از سران عرب را از دست داد. اما هیچ‌گاه حاضر به بی‌عدالتی در حق مردم غیرِ عرب نشد[5]. ایشان برخلاف مدعیانِ امروز انسانیت، ابداً شیوه‌ی نژادپرستی را پیش نگرفتند. باشد تا جاهلانی که در نژادپرستی و آریایی‌گرایی غوطه‌ورند، عبرت گیرند.

پی‌نوشت:

[1]. شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، قم: مؤسسه آل البيت، 1409 ه ق. ج 15، ص 107
ابن ابى الحديد معتزلى، شرح نهج البلاغة، قم: انتشارات كتابخانه آيت الله مرعشى، 1404 ه ق. ج 2، ص 201-200
[2]. أبو نعيم الأصبهاني، أخبار أصبهان، موقع جامع الحديث، ج 1، ص 47، حدیث 46
علامة علاء الدين علي المتقى بن حسام الدين الهندي، كنز العمال في سنن الاقوال والافعال، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1989. ج 12، ص 303، حدیث 35124
[3]. ابراهيم بن محمد ثقفى، الغارات، قم: مؤسسه دارالكتاب، 1410 ه ق. ج 2، ص 341
[4]. بنگرید به «نامه ها و سخنان حضرت علی (ع) درباره ی مردم ایران»
[5]. شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، قم: مؤسسه آل البيت، 1409 ه ق. ج 15، ص 107