به بردگی گرفتن اسرا تابع نظر حاکم شرع (پیامبر، امام، نائب امام) است. آنان در میان چند راه (آزادی اسرا به عوض فدیه، یا به بردگی و کنیزی گرفتن، یا معاوضه با شخص، و یا ...) یکی را که بهترین باشد برمیگزیند. تشخیص اینکه کدام مورد از موارد فوق ارجح است، با حاکم شرع است. در فتح اسپانیا که مثالش را زدید، چه بسا هیچ از موارد فوق به جز "برده و کنیز گرفتن" ممکن نباشد، (مثلاً) پس احکام همچنان باقی است. اما إعمال آن نیازمند دیدگاه حاکم شرع است. درباره آزادی بردگان، ببینید استرقاق (به شیوه حتی دزدیدن از دارالحرب) هیچ گاه واجب نبوده است. بلکه نهایتاً جایز است. اما "آزاد کردن بردگان" همواره واجب تخییری و یا حداقل مستحب است. همین امر نشان میدهد که کفه ترازو به کدامین سمت است.