درباره‌ی مرگ کوروش یک گزاره‌ی تاریخی شفاف و صریح وجود دارد: کوروش در شمال شرق ایران در دریگری با ماساگت‌ها یا قوم داهه کشته شد. اما در این باره دستان‌ها و روایت‌هایی گوناونی میان مردم نقل قول می‌شده است که برخی از آن‌ها را هرودوت در تاریخ خود آورده است. خوانندگان محترم توجه کنند که هرودوت گردآور روایت‌های مردمان بوده و نباید به او تهمت داستان‌سازی بدهند. در جاهایی می‌گوید که این روایت را گفته‌اند اما من قبول ندارم و در جاهایی می‌گوید به نظر من به حقیقت نزدیک‌تر است. اما داستان ماساگت‌ها یا داهه‌ها این است که گرچه آن‌ها از سکاهای آریایی به شمار می‌آیند اما پیس از تولد کوروش بارها با منطقه‌ی ایران و میان‌رودان تاختند و به تمدن‌هایی مانند اروارتو، ماد، بابل و آشور آسیب زدند. هرودوت می‌گوید که حدود بیست سال بر مادها چیره بودند. جنگ‌های مردم ایران با یورشگران شمال شرق از زمان مادها تا زمان ساسانیان و پس از آن حتی تا دره‌ی اسلامی ادامه داشت و شمال شرق ایران همواره صحنه‌ی غارت مردم ایران بوده است. هرودوت می‌گوید: «سلطه‌ی اقوام سیت (سکا) بر آسیا بیست و هشت سال ادامه داشت و در این مدت رفتار خشن آن‌ها موجب ویرانی سراسر این سرزمین شد.» کتاب اول بند 106 کوروش برای مستحکم‌کردن مرزهای شمال شرقی رفته بود و در همین راه جان باخت. این یک گزاره‌ی تاریخی است. خوشبختانه سازمان میزاث فرهنگی ایران در سال‌های اخیر توانسته برخی از شهرها و پادگان‌های هخامنشی را در شمال خراسان از زیر خاک بیرون بیاورد و روز به روز برای افتخارات نیاکانمان سندهای معتبر فراهم می‌شود. در دوره‌ی ساسانی با ساخت دیوار دفاعی گرگان که تا بخش‌هایی از خراسان ادامه داشت کوشیدند از یورش به درون ایران جلوگیری کنند. اما اگر روایت داستانی‌تر را می‌پسندید همان داستان هرودوت را بخوانید که جالب است. فقط بدانید که ماجرای خواستگاری از فرمان‌روای زن چیزی نیست که فقط برای آن بانوی ماساگتی گفته باشند. هرجا میان یک فرمان‌روای مرد و زن جنگ شده همین داستان را نقل کرده‌اند. شاه‌بانوها می‌گفتند اگر بر ما پیروز شوید برای شما افتخاری نیست چون بر زنی پیروز شدید و اگر از ما شکست بخورید آبرویی برای شما نمی‌ماند که از زنی شکست خورده‌اید. عین این سخن را ملک‌خاتون فرمان‌روای ری به محمود غزنوی گفته است.