پایگاه فرق، ادیان و مذاهب_ در طول مدت زندگی، عوامل زیادی بر موفقیت و شکست برنامه های انسان مؤثر است. خیلی از این عوامل را می شناسیم چون محسوس هستند مثلاً می دانیم که برای اینکه در شغل لباس فروشی موفق شویم باید یک باب مغازه تهیه کنیم. اطلاعات و آشنایی با جنس پارچه ها، کیفیت و ویژگی های لباس ها داشته باشیم. کارگاه های تولیدی و مارک لباس ها و قیمت ها را در دست داشته باشیم. مهارت ارتباط با دیگران و شیوه مشتری مداری و... را بلد باشیم. آنگاه بعد از چند ماه که مردم متوجه شدند که یک لباس فروشی جدید افتتاح شده است برای بازدید مراجعه می کنند و کیفیت و قیمت لباس و برخورد فروشنده و..را می سنجند و اقدام به خرید می کنند.

می دانیم اگر گرانفروشی کنیم، آن شخص از ما خرید نمی کند یا اگر خرید کند دفعه بعد مراجعه نمی کند. اما گاهی عوامل نامحسوسی وجود دارد که باعث رونق یا بی رونقی مغازه می شوند، از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود: راستگویی، پایبندی به دعا و نماز اول وقت، خوش اخلاقی، صله رحم،  مهر و محبت به دیگران به ویژه پدر و مادر، توبه از گناهان و استغفار، هر کدام از این عوامل در روایات، سبب فزونی رزق و روزی معرفی شده اند. دسته دوم نیز عواملی اند که موجب حبس یا کاهش روزی می شوند: دروغگویی، غیبت، بد اخلاقی، قطع رحم، بدگویی و بدزبانی، بی حرمتی نسبت به علما و ایتام. این عوامل در روایات، باعث کاهش رزق و موجب فقر معرفی شده اند. هیچ کدام از این امور، قطعی و حتمی نیست. گاهی یک دعای خیر یا ادای صدقه باعث می شود اثر نامطلوب از بین برود یا برعکس، یک کار ناپسند ممکن است عاملی که باعث افزایش رزق بود را تحت تأثیر قرار دهد.

بعضی از انسان های منفعت طلب، عوامل غیر مادی و ماورایی خاصی را به عنوان تأثیر گذاران اصلی در زندگی معرفی می کنند؛ مثلاً به شخصی که در مثال فوق نتوانسته است کسب موفقی داشته باشد پیشنهاد می کنند یک طلسم یا سحری برای رونق کسب و کار خود تهیه کند تا کسبش رونق بگیرد. البته این مروجان سحر برای اینکه ظاهر شرعی و عرفی خود را حفظ کنند از اصطلاح سحر و طلسم استفاده نمی کنند، بلکه عنوان «دعا» را به کار می برند و معمولاً دعای رونق تجارت برایش می نویسند. اگر هم واقعاً دعای حقیقی بنویسند، نباید به صورت قطعی، سود و ضرر تجارت را به این دعا مرتبط کنند. اما مروجان طلسم و سحر همه چیز را به این امور ربط می دهند تا با نوشتن دعا و طلسم و سحر منفعت بیشتری کسب کنند.

مثلاً این اشخاص به اصطلاح دعانویس به شخصی که شرایط ازدواج برایش مهیا نشده است و سن بالایی دارد می گویند بخت تو بسته شده است. اگر می خواهی بخت تو باز شود باید فلان دعا یا عمل را انجام بدهی. یا بیان می دارند که اگر برای شروع کاری، ساعت نحسی را انتخاب کنند حتماً با شکست روبرو می شوند.

در جریان جنگ امام علی  (علیه السلام) با  خوارج، شخصی ادعا کرد که این زمان برای جنگ، نحس است و موجب ضرر و زیان و شکست خواهد شد. امام (علیه السلام) ربط سود و زیان انسان به امور ماورایی به صورت قطعی را رد کردند. چنانچه در این باره آمده است: «آن گاه كه امام علی (عليه السلام) تصميم گرفته بود به طرف خوارج برود كسى گفت: اگر در اين وقت حركت كنى مى ترسم بمقصود خود نرسى علم نجوم پيروزي تو را پيشگوئى نمى كند. حضرت فرمود: آيا گمان ميكنى به ساعتى كه حركت در آن خالى از ضرر است راهنمائى مي كنى و از ساعتى كه حركت در آن زيان دارد پرهيز مى دهى؟ كسى كه حرفت را بپذيرد قرآن را تكذيب كرده است و براى رسيدن به مقصود و دفع حوادث در كمك گرفتن از خدا بى نياز شده است. تو انتظار دارى كسى كه به دستور تو عمل كرده فقط از تو ستايش كند و خدا را رها كند، زيرا هدايتش به نفع و ايمن بودنش از ضرر به گمان تو به وسيله ى تو بوده است . سپس حضرت متوجه مردم شد آن گاه فرمود: مردم از آموختن علم نجوم تا آنجا بياموزيد كه براى عبور از دريا و خشكى (فضانوردى و كشتيرانى) مورد نياز است، زيرا بيش از اين مقدار به «كهانت» و غيب گوئى مى انجامد.»(1)

در امورات زندگی، مرتبط کردن سود و ضرر به طلسم و لوح و دعانویسی امری مذموم و اشتباه است. حتی اثر اموری که در رابطه با سود و ضرر در روایت ذکر شده اند را می شود با صدقات و دعا و... رفع کرد.

پی‌نوشت:

1.نهج البلاغه، خطبه79