شاهنامه ماجرای حمله انوشیروان به روم را با جزئیاتی جالب توجه بیان کرده است که در ادامه بخش هایی از آن خواهد آمد. جنگ های ایران و روم طی سالیان متمادی و در چندین مرحله صورت گرفت. لیکن قبل از ورود به بحث جا دارد تا منطق انوشیروان در مقابل مخالفین را بیان داریم. توصیه ی انوشیروان به «رام برزین» که یکی از فرماندهان نظامی ساسانیان بود :

هران كس كه او دشمن پادشاست
بكام نهنگش سپاری رواست

جز آن هركه ما را بدل دشمنست
ز تخم جفاپيشه آهِرمَنَست [1]

این است منطق انوشیروان. هر کس که با پادشاه دشمن است، از نژاد اهریمن و سزاوار مرگ است! و البته موبدان و اشراف دربار انوشیروان نیز چنین معتقد بودند :

هر آن كس كه بر پادشا دشمنست
روانش پرستار آهرمنست‏

دلى كو ندارد تنِ شاه دوست
نبايد كه باشد ورا مغز و پوست‏ [2]

کسی که پادشاه را دوست نمی دارد، موجودی اهریمنی است و باید پوستش را از تنش جدا کرد! و البته مجازات زنده پوست کندن در مواردی توسط همین افراد انجام شد. شاید از همین روی است که بسیاری از پژوهشگران غربی حکومت انوشیروان را نمونه ی یک حکومت استبدادی (که هیچ کس حق مخالفت و اعتراض نداشت) معرفی می کنند. شگفت انگیزتر این است که منطق نظری انوشیروان در عمل نیز کاملاً هویداست. مسائلی همچون قتل عام سیاهپوستان یمن [3]، شکنجه و اعدام هولناک مهبود بی گناه [4]، شکنجه و اعدام هولناک دبیر به جرم انتقاد از قوانین ظالمانه [5]، قتل عام مردم گیلان و دیلمان به دستور انوشیروان [6]، و نیز قتل عام مردم بلوچستان [7]، و حتی انوشیروان بر اساس همین منطق، به اعضای خانواده خود نیز رحم نکرد و برادان و برادرزادگان و حتی فرزند خود را به قتل رساند.[8] و بسیاری موارد دیگر ...

پی نوشت :

[1]. حکیم ابوالقاسم فردوسی ، شاهنامه ، بر اساس نسخه مسکو ، ناشر : مؤسسه نور ، تهران ، ص 1059 ، بیت 38396-38397
[2]. همان ، ص 1077 ، بيت 39039-39038
[3]. نگاه کنید به مقاله « نقش انوشیروان در حوادث تلخ یمن »
[4]. نگاه کنید به مقاله « تراژدی مهبود »
[5]. نگاه کنید به مقاله « شکنجه و قتل دبیرِ بیگناه به دست انوشیروان »
[6]. نگاه کنید به مقاله « قتل عام مردم گیلان و دیلمان به دستور انوشیروان »
[7]. نگاه کنید به مقاله « قتل عام مردم بلوچستان به دست انوشیروان »
[8]. نگاه کنید به مقاله « انوشیروان با خانواده خود چه کرد ؟ »