تاریخی تاریک اما رنگارنگ؛ گاهی افراط گاهی تفریط، گاهی دوست ضربه می‌زند گاهی دشمن. دشمن با انکار و کتمان فضایل و جعل حدیث و عوام‌فریبی، دوست هم با افراط و غلوّش باعث پنهان شدن حقایق می‌شود، پیامبر فرمود: یاعلی! اگر غلو غالیان نبود، درباره تو چیزی می‌گفتم که به احدی از مردم نمی‌گذشتی، مگر آنکه خاک قدمت را جهت تبرک بر می‌داشتند.

علی (علیه السلام) اعجوبه‌ی تاریخ خلقت است. فضایل و مناقب امیرالؤمنین به حدی است که هیچ‌کس را یارای انکار آن نیست. ابن ابی الحدید معتزلی سنی در رابطه با فضایل حضرت امیرالمومنین می‌گوید: «فضایل و مناقب امیرالمؤمنین (علیه السّلام) به حدی از عظمت، بزرگی، انتشار و اشتهار رسیده است كه دیگر سخن گفتن پیرامون آن قبیح به نظر می‌رسد.»