پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ خداوند متعال قوانین ثابت و غیر متغیری در عالم قرار داده است که از آن به سنت‌های الهی تعبیر می‌شود.[1] شناخت این سنت‌ها و قوانین الهی به ما کمک می‌کند تا تفسیر روشنی از واقعیت‌ها و حقایق جهان داشته باشیم و در زندگی خود بر پایه آنها رفتار کنیم.

نعمت در اصل به معناى رفاه، زندگى پاكيزه و صلاح حال است و به معناى چيزى‌ است كه خداوند متعال آن را به بنده‌اش از مال و زندگى عطا مى‌كند، اعمّ از اينكه مادّى يا معنوى باشد؛ در معارف دینی، به یادآوری نعمت‌های مادی و معنوی و شکر آن نعمات، توصیه شده[2] و از کفران نعمت و ناسپاسی، برحذر داشته شدیم.[3] سنت تغییرناپذیر الهی این است که اگر ملتی ناسپاسی کرد، خطر تبدیل نعمت به نقمت وجود دارد و ممکن است خداوند به آنان غضب کند. یادآوری نعمت‌ها، زمینه شکر آن نعمات را ایجاد می‌کند و سفارش خداوند بر این امر، برای بقای سعادت انسان و تغییر نکردن نعمت آنها است؛ انسانی که به یاد نعمت خدا و متذکر ولی نعمت خود نباشد، نعمت را در راه باطل صرف می‌کند و در نتیجه سعادت خود را از دست می‌دهد.

در سوره حمد آمده است کسانی که خداوند به آنان نعمت داده است، دو نوع‌اند؛ کسانی که دچار بلای غضب الهی و ضلالت بعد از هدایت شده‌اند که در این سوره از خدا درخواست می‌کنیم که ما را جزء این نعمت‌شده‌ها قرار ندهد[4] و کسانی که نعمت به آنان داده شده و پس از آن، مورد غضبِ الهی و دچار ضلالتِ پس از هدایت نشده‌اند که از خداوند می‌خواهیم، ما را جزء این دسته قرار دهد.[5]

یکی از گروه‌هایی که خداوند به آنان نعمت عطا کرد، بنی‌اسرائیل بودند که خداوند در این باره می‌فرماید: «يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ»؛[6] «ای بنی‌اسرائیل! یاد کنید از نعمت‌هایی که به شما عطا کردم و (به نعمت کتاب و رسول)، شما را بر عالمیان برتری دادم»؛ اما همین بنی‌اسرائیل، کسانی بودند که بعدها کارشان به جایی رسید که خداوند، لعنت دائمی بر آنان فرستاد و در روایات داریم که مراد از «الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ»، یهود است؛ یعنی کسانی که دچار آن تجربه و امتحانِ تلخِ تاریخی شدند.[7] البته چنین چیزی در مورد مسلمین هم ممکن است اتفاق بیفتد؛ چون طبق سنت الهی، هر کس از نعمت الهی سوء استفاده کند، خدا نعمت را تغییر می‌دهد[8] و به همین سبب، قرآن مسلمانان را از آن برحذر داشته است.

خداوند در ابتدای سوره مائده، دین خود را به عنوان نعمت بر مسلمانان معرفی کرده است و فرموده که این نعمت را بر شما تمام کردم و در این راستا، رحمتی مانند پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله را برای شما فرستادم؛[9] اما باید بدانید که دین خدا قائم به شخص نیست؛ جبهه حق همواره پیروز است و زندگی انسان ادامه دارد و به این دنیا محدود نمی‌شود. خداوند می‌فرماید: «وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ ۚ أَفَإِنْ مَاتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلَىٰ أَعْقَابِكُمْ ۚ وَمَنْ يَنْقَلِبْ عَلَىٰ عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئًا ۗ وَسَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ»؛[10] «محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله فقط فرستاده خداست و پیش از او، فرستادگان دیگری نیز بودند؛ آیا اگر او بمیرد و یا کشته شود، شما به عقب برمی‌گردید؟ (و اسلام را رها کرده به دوران جاهلیّت و کفر بازگشت خواهید کرد؟) و هر کس به عقب باز گردد، هرگز به خدا ضرری نمی‌زند و خداوند به زودی شاکران (و استقامت‌کنندگان) را پاداش خواهد داد». خداوند در این آیه سفارش کرده که شما نعمتی که توسط پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به شما رسیده را شکر گویید و با از دست دادن حضرت، از آرمان او برنگردید که اگر ناشکری کنید، مورد غضب خداوند قرار می‌گیرید.

یکی از استوانه‌ها و شخصیت‌های اسطوره‌ای محور مقاومت، «شهید سیدحسن نصرالله» بود که با رفتن او، ضربه سختی به نیروهای انقلابی مقابل صهیونیسم وارد شد، اما با تربیتی که خداوند در قرآن پیش گرفته، باید گفت که نعمت مقاومت و ظلم‌ستیزی حزب‎‌الله قائم به شخص نیست و خداوند وعده داده است که با استقامت مجاهدین جبهه حق، پیروزی از آنِ آنها است؛ بنابراین شکر این نعمت را می‌دانند و با شهادت رهبرشان، دست از آرمان او برنمی‌دارند.

پی‌نوشت:
[1]. سوره فاطر، آیه 43. «... هرگز برای سنّت خدا تبدیل نخواهی یافت و هرگز برای سنّت الهی تغییری نمی‌یابی!»
[2]. سوره اعراف، آیه 69. «... و متذکر باشید که خدا شما را پس از هلاک قوم نوح جانشین آن گروه کرد و در خلقت (و نعمت) شما بیفزود، پس انواع نعمتهای خدا را به یاد آرید، شاید که رستگار شوید».
[3]. سوره اعراف، آیه 74. «و به خاطر بیاورید که شما را جانشینان قوم «عاد» قرار داد و در زمین مستقر ساخت که در دشت‌هایش، قصرها برای خود بنا می‌کنید و در کوه‌ها، برای خود خانه‌ها می‌تراشید! بنابراین، نعمت‌های خدا را متذکر شوید! و در زمین، به فساد نکوشید!»
[4]. سوره حمد، آیه 7.
[5]. همان.
[6]. سوره بقره، آیه 47.
[7]. تفسیرعیاشی، ج۱، ص۲۴، ح۲۷؛ تفسیر قمی، ج۱، ص۲۹؛ بحار الانوار، علامه مجلسی، ج۲۵، ص۲۷۳، ح۲۰. «سألت أبا عبد الله ع عن قول الله «غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لَا الضَّالِّينَ» قال هم اليهود و النصارى».
[8]. سوره انفال، آیه 53. «... خداوند هیچ نعمتی را که به گروهی داده، تغییر نمی‌دهد؛ جز آنکه آنها خودشان را تغییر دهند؛ ...».
[9]. سوره انبیاء، آیه ۱۰۷. «و تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم».
[10]. سوره آل‌عمران، آیه ۱۴۴.