پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ گروه ارتجاعی و تکفیری وهابیت، در قرن دوازدهم، در منطقه نجد عربستان شکل گرفت. آنان با ادعای پیروی از مکتب احمد بن حنبل، می‌کوشند خود را از اهل‌سنت نشان دهند. آنان در بسیاری از مسائل، نه تنها با همه مسلمانان، بلکه با رهبران اصلی خود نیز مخالفت کرده‌اند و دیدگاهی کاملاً ابداعی برگزیده‌اند.

یکی از عقاید متناقض وهابیت، بحث ممنوعیت سفر به بلاد کفر است. در فتاوای مفتیان وهابی، آمده است: «سفر به بلاد کفر، مخصوصاً جهت تفرج، تفریح و سیاحت جایز نیست».[1] ابن‌عثیمین هزینه کردن در این سفرها را حرام می‌داند و معتقد است هر چه مال انسان در این سفرها خرج شود، ضایع شده است؛ البته سفر برای معالجه که ضرورت دارد را استثناء کرده است وباقی سفرها را ضروری نمی‌داند که این کار حرام را جایز کند. وی می‌گوید اگر کسی به کشورهای کفار سفر کند، در فتنه می‌افتد؛ او به طریق اولی اقامت در کشورهای کفار را از خطرهای عظیم بر دین و اخلاق و منش و آداب مسلمان دانسته و گفته است که می‌بینیم کسانی که  در این کشورها ساکن شدند، به انحراف کشیده شدند؛ با اعتقاداتی مخالف اعتقادات سابق خود برگشتند؛ فاسق، مرتد و کافر شدند و کلّاً از تمام ادیان بیزار شده و تبدیل به منکر مطلق گردیدند و دین‌داران را مسخره می‌کنند؛ به همین دلیل سزاوار بلکه قطعی است که باید از این اثرات خود را حفظ کنیم و خود را به هلاکت نیندازیم.[2]

همان گونه که ملاحظه گردید، وهابیت سفر به بلاد کفر را مگر با استثناء جایز نمی‌دانند و برای اثبات نظر خود، مصادیقی که منجر به منحرف شدن فرد مسافر می‌شناختند، ذکر کردند؛ اما در قرآن کریم، آیاتی بر خلاف این حکم آمده است. خداوند به جهت درک معاد می‌فرماید: «قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللَّهُ يُنشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ ...»؛[3] «بگو: در زمین بگردید؛ پس بنگرید كه چگونه آفریدگان را ایجاد كرده، سپس خداوند عالمى دیگر را احداث خواهد كرد. ...» در این آیه، به طور مطلق سفارش به سفر شده است و سفر در حال ضرورت را نیز مد نظر نداشته، بلکه برای عبرت گرفتن و دیدن آثار گذشتگان، این سفرها توصیه شده است. طبق ظاهر این آیه، جهانگردى، سير و سفر، مطالعه طبيعت و گردش‌هاى هدفدار، يك وظيفه و ارزش شناخته شده است.

خداوند متعال 12 آیه دیگر نیز در این رابطه فرستاده است. خداوند در چند آیه، به مطلوبیت سیر و سیاحت در زمین، به جهت عبرت‌گیری از سرنوشت پیشینیان اشاره کرده است.[4] در آیاتی دیگر به مطلوبیت سیر و سیاحت در زمین، برای عبرت‌گیری از سرنوشت تکذیب‌کنندگان، سفارش شده است.[5] در آیه‌ای دیگر سیر و سیاحت در زمین، برای عبرت‌گیری از سرنوشت مجرمان بیان شده است[6] و در آیه‌ای دیگر نیز سیر و سیاحت در زمین، برای بیداری دل‌ها دانسته شده است.[7] 

در تمام این 13 آیه، سفارش به سیر و سیاحت شده و ظاهر آیات و علت‌هایی که بیان شده، نشان می‌دهد منظور، سفر به بلاد کفر به دلایل ذکر شده است. بنابراین این اعتقاد وهابیت، در تناقض با آیات بسیاری از قرآن است که سفر غیرضروری به بلاد کفر را سفارش می‌کند.

خداوند متعال دین اسلام را «دین قَیِّم» به معنی تنها دین محکمی که دچار تزلزل نمی‌شود، می‌داند و در آیه 6 سوره توبه به پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرماید: «اگر یکی از مشرکان از تو پناه خواست، پس پناهش بده تا سخن خدا را بشنود، آنگاه او را به جایگاه امنش برسان؛ این به سبب آن است که آنان گروهی هستند که [حقایق را] نمی‌دانند».[8]

خداوند در قرآن سفارش به تحقیق کرده است که اجازه سیاحت در بلاد کفر به مسلمانان و حضور مشرکین در بلاد مسلمین برای شنیدن سخن مسلمانان را داده است؛ اما گروهک تکفیری و بی‌منطق وهابیت می‌داند، با این کار، یک وهابی پی به بطلان اعتقادش می‎‌برد؛ از این‌رو آن را حرام دانسته است.

پی‌نوشت:
[1]. شرح ثلاثة الأصول، ابن‌عثيمين، ص132.
[2]. همان، ص131-133.
[3]. سوره عنکبوت، آیه ۲۰.
[4]. «قل سیروا فی الارض فانظروا کیف کان عـقبة الذین من قبل...»؛[روم/۴۲] «بگو: در روى این زمین سیر كنید، پس بنگرید كه سرانجام كسانى كه پیش از شما بودند (از طاغیان و ستم‌پیشگان و ثروت‌اندوزان) چگونه بود!»
«او لم یسیروا فی الارض فینظروا کیف کان عـقبة الذین من قبلهم...»؛[فاطر/۴۴] «و آیا در روى زمین سیر نكردند تا بنگرند كه سرانجام كسانى كه پیش از آنها بودند چگونه بود؟ در حالى كه آنان نیرومندتر از اینها بودند ...».
«او لم یسیروا فی الارض فینظروا کیف کان عـقبة الذین کانوا من قبلهم...»؛[غافر/۲۱] «و آیا آنها در زمین سیر نكردند تا بنگرند عاقبت كار كسانى كه پیش از آنها بودند چگونه بوده؟ ...»
«افلم یسیروا فی الارض فینظروا کیف کان عـقبة الذین من قبلهم...»؛[غافر/۸۲] «پس آیا در زمین سیر نكردند تا بنگرند عاقبت كسانى كه پیش از آنها بودند چگونه بود؟ ...»
«افلم یسیروا فی الارض فینظروا کیف کان عـقبة الذین من قبلهم...»؛[محمد/۱۰] «پس آیا آنان در روى زمین سیر نكردند تا بنگرند كه عاقبت كسانى كه پیش از آنها بودند چگونه بود؟! خداوند آنچه را داشتند (از نفوس و عائله و اموال) هلاك کرد ...».
«او لم یسیروا فی الارض فینظروا کیف کان عـقبة الذین من قبلهم کانوا اشد منهم قوة واثاروا الارض وعمروها اکثر مما عمروها وجاءتهم رسلهم بالبینـت فما کان الله لیظلمهم ولـکن کانوا انفسهم یظلمون»؛[روم/۹] «و آیا در روى زمین سیر نكردند تا بنگرند كه عاقبت كسانى كه پیش از آنها بودند چگونه بود؟ آنها كه نیرومندتر از اینان بودند و زمین را (براى زراعت و نهال و غیره) شخم زدند و بیش از آنكه اینان آباد كنند آباد كردند ...».
[5]. «قد خلت من قبلکم سنن فسیروا فی الارض فانظروا کیف کان عـقبة المکذبین»؛[آل‌عمران/۱۳۷] «البته پیش از شما حوادثى (مانند هلاكت‌هاى دسته‌جمعى) طبق سنّت الهی گذشته است، پس در روى زمین بگردید و بنگرید كه عاقبت تكذیب‌كنندگان چگونه بود».
«قل سیروا فی الارض ثم انظروا کیف کان عـقبة المکذبین»؛[انعام/۱۱] «بگو: در (روى) زمین بگردید، سپس بنگرید كه عاقبت تكذیب‌كنندگان چگونه بوده است‌»
«... افلم یسیروا فی الارض فینظروا کیف کان عـقبة الذین من قبلهم...»؛[یوسف/۱۰۹] «... پس آیا اینان در روى زمین سیر نكرده‌اند تا بنگرند كه عاقبت كسانى كه پیش از آنها بودند چگونه شد؟! ...»
«... فسیروا فی الارض فانظروا کیف کان عـقبة المکذبین»؛[نحل/آیه۳۶] «... پس در روى زمین بگردید و بنگرید كه عاقبت تكذیب‌كنندگان چگونه بود!»
[6]. «قل سیروا فی الارض فانظروا کیف کان عـقبة المجرمین»؛[نمل/۶۹] «بگو: در روى زمین سیر كنید، پس بنگرید كه عاقبت گنهكاران چگونه شد!»
[7]. «افلم یسیروا فی الارض فتکون لهم قلوب یعقلون بها او ءاذان یسمعون بها فانها لا تعمی الابصـر ولـکن تعمی القلوب التی فی الصدور»؛[حج/۴۶] «آیا در (روى) این زمین سیر نكرده‌اند تا براى آنها دل‌هایى پیدا شود كه بدان بیندیشند یا گوش‌ه‌ایى كه بدان بشنوند؟! زیرا در حقیقت چشم‌هاى ظاهر كور نمى‌شود و لكن دل‌هایى كه در میان سینه‌هاست کور مى‌گردد».
[8]. «وَإِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ اسْتَجَارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّىٰ يَسْمَعَ كَلَامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَعْلَمُونَ».[توبه/۶]