پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ برخی از قرآنیون بر این پندارند که سنت نبوی، وحی الهی از جانب خداوند بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نیست که اطاعت آن واجب باشد، بلکه سنت عبارت از انتساب برخی سخنان به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله است که صدور آنها از پیامبر مشخص نیست و بر فرض درستی این انتساب، اینها اجتهادات و برداشت‌های شخصی حضرت است و وحی هیچ‌گونه دخالتی در آن ندارد. آنها می‌گویند: «پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله انسان است و به‌مقتضای سرشت بشری، مصون از خطا و اشتباه نیست؛ پس ما ملزم به اطاعت از وی نیستیم و سنت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، منبع و مصدر دین نیست. تنها وحی، از خطا و اشتباه بر کنار است و وحی‌ای جز قرآن وجود ندارد».[1]

هر چند از نگاه قرآنیون، قرآن به‌تنهایی سخن وحی است و فقط باید از کلام وحی به دلیل خالقیت خداوند و ربوبیت تشریعی او به دلیل مصون بودن از خطا پیروی کرد؛ اما به شهادت قرآن، وحی غیر قرآنی اولاً وجود خارجی داشته و ثانیاً معتبر است. زیرا خداوند می‌فرماید:«وَمَا یَنْطِقُ عَنِ الْهَوَی * إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحَی»؛ [نجم/3] «و از روی هوا و هوس سخن نمی‌گوید * سخن او هیچ غیر وحی خدا نیست».

این آیات، اشاره ای روشن به اعتبار سخنان پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله دارد. این سخنان، همگی از جانب خدای تعالی بر او القا شده و او بازگو کننده معارف الهی به بشر است. آیات «وَ مَا ینطِقُ عَنِ الْهَوَی * إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْی یوحَی»، به شبهه ای اشاره دارد که برخی با استناد به تمایلات انسانی پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله، برخی سخنان ایشان را ناشی از این تمایلات خوانده بودند. آیه قرآن، در پی نفی این نسبت ناروا به پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله و اثبات وحیانی بودن و صحت سخنان ایشان است ؛ زیرا ایشان به میل خود سخن نگفته و بر اساس هوا و هوس عمل نمی کند. بلکه گفتار او، تنها بازگویی الهام و وحی الهی است.

علاوه بر این می‌توان گفت که اصلی‌ترین دلیل اعتبار و حجیت سنّت و کلام نبوی برای مسلمانان، پذیرش رسالت ایشان است؛ زیرا مهم ترین سخن و ادّعای پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله، ادعای پیامبری از جانب باری تعالی و نزول فرشته وحی بر ایشان است. پذیرش این جایگاه و منصب از جانب مسلمانان، مستلزم آن است که سخنان دیگر ایشان نیز معتبر شمرده شود. حتّی می‌توان گفت که پذیرش پیامبری رسول خداصلی‌الله‌علیه‌وآله و نپذیرفتن سخنان و افعال دیگر او، همچون اجتماع نقیضین خواهد بود که به لحاظ عقلی محال است.

بنابراین کلام و رفتار رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله که در روایات ایشان تبلور یافته است و به این نحو به نسل‌های بعدی منتقل شده است، دارای حجیت، لازم‌الاتباع و وحی است هم به دلیل قرآنی و هم دلیل عقلی؛ در نتیجه ادعای حصر وحی در قرآن، ناصواب است.

پی‌نوشت:
[1]. روشن‌ضمیر، محمدابراهیم، جریان‌شناسی قرآن بسندگی، ص266.