اسلام عزیز دینی کامل و جامع است. به این معنی که آموزه های خود را محدود و محصور به اندرزها و پندها نساخته و یا تنها به اعمال عبادی رفتاری و یا عبادی پنداری بسنده نکرده است. این آخرین دینی بود که از جانب خداوند احد و واحد برای رساندن بشر به حد کمال فرستاده شد و جامع ادیان گذشته و مکمل ایشان است. چنانچه در آیات الهی به خاتمیت ادیان و نیز پیامبران اشاره شده و آمده است؛ وَلَكِن رَّسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ[1] او رسول خدا و خاتم پيامبران است. و نیز در نهایت تنها دین را در نزد خداوند اسلام معرفی می کند و می فرماید؛ إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللّهِ الإِسْلاَمُ[2] به يقين دين (حقيقى كه انبيا آورده و به صورت شرايع به بشر عرضه داشته‏ اند) در نزد خداوند همان اسلام است.

دین اسلام در تمامی ابعاد زندگی انسان کمال را در نظر داشته و یکی از این مناظر، اخلاق است. رسول بزرگوار اسلام صلی الله علیه و آله خود بر این امر صراحت داشته و فرموده اند: «بعثت‌لاتمم مکارم‌الاخلاق، من از طرف خداوند برانگیخته شدم که مکارم اخلاق را تکمیل کنم»[3] اسلام دین روح دین را اخلاق و حسن خلق می داند و بر خلاف تبلیغات گسترده ی غرب بر علیه آن، پیشرفت اسلام از آغاز بر اساس همین محور اخلاق بوده است.

امام صادق علیه السلام فرمودند: «همانا خداوند متعال مکارم اخلاق را به پیامبران اختصاص داد . پس کسی که مکارم اخلاق در او هست ، خدا را بر این نعمت‏ بزرگ باید ستایش کند و کسی که مکارم اخلاق ندارد، به درگاه خداوند تضرع نماید و از او درخواست نماید» به آن حضرت گفته شد: مکارم اخلاق چیست؟ فرمود: مکارم اخلاق عبارت است از: پاکدامنی، قناعت، صبر، شکر، حلم، حیا، سخاوت، شجاعت، غیرت، راستگویی، نیکوکاری، ادای امانت، یقین، حسن اخلاق و جوانمردی »[4]

می بینیم که از منظر اسلام و بزرگان و پیشوایان پاک آن اخلاق یک مفهوم وسیع و کاربردی در تمامی ابعاد زندگی انسان هاست و در همه ی فعالیت های روزمره نیز ساری و جاری است و اختصاص به افراد، گروه، افعال و زمان و مکان خاصی نیست.

این همان مقوله ای است که از روز اول عرب جاهلی سرسخت را رام ساخت و دلهای ایرانیان متمدن آن روز را نیز به خود متمایل ساخت. نقل شده که شخصی خدمت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله مشرف شد و در مقابل ایشان ایستاد و پرسید: «یا رسول الله دین چیست؟» پیامبر فرمود: «حسن خلق‏» بار دیگر از طرف راست آن حضرت آمده و به عرض رسانید: «یا رسول الله دین چیست؟» حضرت فرمود: «حسن خلق‏» ، مرتبه ی دیگر از جانب چپ آمده همان سؤال را تکرار کرد و همان جواب را شنید . برای آخرین مرتبه همان سوال را از پشت سر پیامبر پرسید، تا میزان صبر ایشان و اخلاقش را محک بزند. حضرت به جانب او توجه نمود و به او خطاب کرد که آیا متوجه نمی ‏شوی که دین آن باشد که غضبناک نشوی و با خلق خدا درشتی نکنی!؟[4]

با دقت در دستورات و آموزه های دین اسلام می توان حاکمیت اخلاق را در آن به وضوح مشاهده کرد و طبیعی است که عمل به آن باعث رسیدن به کمال و بزرگ منشی خواهد شد و همین زمینه را برای خنثی سازی تدابیر مسموم غرب بر ضد اسلام و نیز گرایش روز افزون جهانیان به دین مبین خواهد بود.

منابع:

1- سوره : الاحزاب / آیه : 40
2- سوره : آل عمران / آیه : 19
3- کنز العمال، حدیث 52175 (جلد3، صفحه‏16)
4- مناهج الشارعین، معلم ثالث (علامه میرداماد)، ص 800