پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ «سید ابوالفضل برقعی » از بزرگان جریان «قرآن بسندگی» است که دیدگاه‌های خاصی دارد و در برخی از آثار خود، به دیدگاه‌های اهل‌سنت و گاه به وهابیت تمسک جسته است. امروزه رسانه‌های فارسی‌زبان وهابیت سعی دارند که ایشان را یک چهره علمی ضد شیعه معرفی کنند. از جمله مبانی و اعتقادات برقعی انکار وجود مقام شفاعت برای شخص پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است؛ مسئله‌ای که به‌جرأت می‌توان گفت مورد اتفاق شیعه و علمای بزرگ اهل‌سنت است. برقعی در یکی از کتب خود می‌نویسد: «شفیع باید از حال مقصر مطلع باشد و گناهان جسمی و روحی او را بداند و از مافی‌الضمیر عقاید بندگان مطلع باشد، در حالی‌که هیچ‌کس جز خدا از حال بندگان مطلع نیست و اصلاً انبیا و اولیا، پس از موتشان در عالم دیگرند و از حال مردم دنیا بی‌خبرند. حال کسی که نمی‌داند «زید» چه‌کاره است، چگونه برای او واسطه شود و از او دفاع کند.»[1]

برقعی می‌گوید چون پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از افعال ما هیچ علمی ندارد، لذا نمی‌تواند روز قیامت شفیع ما باشد. به عبارتی، برقعی هم علم نبی (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را زیر سؤال برده و هم مقام شفاعتی را که خداوند برای پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) اثبات کرده است، انکار می‌کند.

نقد و پاسخ:
از عقاید مسلّم اسلامی، شفاعت شافعان از جمله شخص پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در روز قیامت است که به اذن الهی انجام می‌یابد و آیات قرآن بر این امر تصریح دارد؛ از جمله این آیه که خداوند تبارک‌وتعالی می‌فرماید: «وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَکَ عَسَی أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا مَحْمُوداً [اسراء/79] و بعضی از شب را به خواندن قرآن (در نماز) بیدار و متهجّد باش که نماز شب خاص توست، باشد که خدایت تو را به مقام محمود (شفاعت کبری) مبعوث گرداند.» در کتب تفسیری شیعه و سنی، روایاتی ذیل این آیه وارد شده است که «مقام محمود» را به شفاعت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) تفسیر کرده است؛ به‌عنوان‌مثال احمد بن حنبل به سندش از ابوهریره نقل کرده که رسول خدا (صلی‌الله علیه‌وآله) در تفسیر آیه (عَسَی أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَاماً مَحْمُوداً) فرمود: «هُوَ الْمَقَامُ الَّذِی أَشْفَعُ لأُمَّتِی فِیهِ.[2] این همان مقامی است که برای امتم، در آن شفاعت می‌کنم.»

آیه دیگری که در این زمینه می‌توان ذکر کرد این آیه است که خداوند می‌فرماید: «وَلَسَوْفَ یُعْطِیکَ رَبُّکَ فَتَرْضَی [ضحی/5] و پروردگار تو به‌زودی به تو چندان عطا کند که تو راضی شوی (در دنیا نصرت و در آخرت مقام شفاعت به تو بخشد).» فخر رازی در تفسیر این آیه می‌نویسد: «آنچه که از علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) و ابن عباس روایت شده، این است که مقصود از آنچه به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) اعطا شده، همان مقام شفاعت در میان امت می‌باشد... و بدان که حمل بر شفاعت متعیّن است و دلیل بر آن وجوهی است.»[3]

درنتیجه باید گفت که این مبنای برقعی، علاوه بر اینکه خلاف عقیده تمام شیعه و بزرگان اهل سنت است، حتی خلاف مبنای برخی از کسانی است که مدعی قرآن بسندگی هستند؛ زیرا «یوسف شعار»، یکی دیگر از بزرگان جریان قرآن بسندگی، معتقد است که روز قیامت، شفاعت‌کنندگانی خواهند بود و فقط کسانی حق شفاعت خواهند داشت که خداوند به ایشان اجازه دهد و از مقربان الهی باشند.[4]

پی‌نوشت:
[1]. برقعی، سید ابوالفضل، تابشی از قرآن، ج1، ص372-378.
[2]. احمد حنبل، مسند احمد، ج2، ص441.
[3]. فخر رازی، تفسیر رازی، ج16، ص213. «فَالْمَرْویُّ عَنْ عَلِیّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ ابْنِ عَبَّاس أَنَّ هَذَا هُوَ الشَّفَاعَهُ فِی الأُمَّهِ... وَ اعْلَمْ إِنَّ الْحَمْلَ عَلَی الشَّفَاعَهَ مُتَعَیَّنٌ وَ یَدُلُّ عَلَیْهِ وُجُوهٌ»
[4]. شعار، یوسف، تفسیر آیات مشکله، ص42، چاپ سوم، تهران، انتشارات مجلس تفسیر قرآن.