پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ ماه رمضان، یکی از ماه‌های سال است، اما خداوند به آن ویژگی‌های خاصی عنایت کرده است و آن ماه را زمان مهمانی خود قرار داده است. این ماه، ماه توبه و استغفار است. رهبر معظم انقلاب در سخنرانی‌های متعدد خود درباره فایده استغفار می‌فرماید: «ما باید از گناهانمان استغفار کنیم. فایده بزرگ استغفار این است که ما را از غفلت نسبت به خود خارج می‌کند. ما گاهی در مورد خودمان دچار اشتباه می‌شویم. وقتی به فکر استغفار می‌افتیم، گناهان، خطاها، خیره‌سری‌ها، پیروی از هوای نفس که کردیم، تجاوز از حدود که انجام دادیم، ظلمی که به نفس خودمان کردیم، ظلمی که به دیگران کردیم، جلوی چشم ما زنده می‌شود و به یادمان می‌آید که چه کرده‌ایم؛ آن وقت دچار غرور، دچار نخوت، دچار غفلت نسبت به خود نمی‌شویم؛ اولین فایده استغفار این است.

بعد هم خدای متعال وعده فرموده است که آن کسی‌که استغفار کند، یعنی به عنوان یک دعای حقیقی از خدای متعال حقیقتاً آمرزش بطلبد و از گناه پشیمان باشد، «لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحيماً [نساء/64] خدا را توبه پذیر و مهربان می‌یافتند.» خدای متعال توبه‌پذیر است. این استغفار، بازگشت به سوی پروردگار است؛ پشت کردن به خطاها و گناهان است و خداوند می‌پذیرد؛ اگر استغفار، استغفار حقیقی باشد.»[1]

ایشان درباره استغفار غیر حقیقی می‌فرماید: «توجه کنید که همین‌طور آدم به زبان بگوید: استغفرالله، استغفرالله، استغفرالله، اما حواسش این طرف و آن طرف باشد، این فایده‌ای ندارد؛ این استغفار نیست. استغفار یک دعاست، یک خواستن است؛ باید انسان حقیقتاً از خدا بخواهد و مغفرت الهی و گذشت پروردگار را بطلبد: من این گناه را کرده‌ام؛ پروردگارا! به من رحم کن، از این گناه من بگذر. این‌طور استغفار کردنی نسبت به هر یک از گناهان، مسلماً غفران الهی را پشت سر خواهد داشت؛ خدای متعال این باب را باز فرموده است.»[2]

رهبر انقلاب درباره جلب رحمت به واسطه استغفار می‌فرماید: «این معذرت‌ خواهی که طبعاً با آن نیّت صادقه همراه است، در شما یک صفایی ایجاد می‌کند، یک طهارتی ایجاد می‌کند که این صفا و طهارت، رحمت الهی را جلب می‌کند. ماها باید تلاشمان این باشد که رحمت الهی و برکت الهی را جلب کنیم. در دعا می‌خوانیم: «اَللهُمَّ اِنّی اَسئَلُکَ موجِباتِ رَحمَتِک.[3] خداوندا! از تو درخواست مى‌‏كنم آنچه را كه موجب حتمى رحمت و مغفرت توست.» یک موجباتی وجود دارد که این‌ها رحمت الهی را به وجود می‌آورد و متوجّه انسان می‌کند.»[4]

ایشان در مورد گستره تأثیر استغفار فرمودند: «در همه میدان‌های زندگی، این استغفار اثر دارد؛ حالا [مثلاً] در مسائل جاری زندگی، در سوره هود [می‌فرماید]: «وَ یا قَومِ استَغفِروا رَبَّکُم ثُمَّ توبوا اِلَیهِ یُرسِلِ السَّماءَ عَلَیکُم مِدرارا [هود/52] و ای قوم! از خدای خود آمرزش طلبید و به درگاه او توبه کنید تا از آسمان بر شما رحمت فراوان نازل گرداند.» یعنی خدای متعال برکات آسمانی را بر شما نازل می‌کند؛ بعد [می‌فرماید]: «وَ یَزِدکُم قُوَّةً اِلىٰ‌ قُوَّتِکُم [هود/52] و بر قوت و توانایی شما بیفزاید.» نیروی شما را هم افزایش می‌دهد، قوّت شما را افزایش می‌دهد؛ این خیلی مهم است. این هم مسئله شخصی نیست؛ مسئله عمومی است، مسئله ملی است.»[5]

رهبر انقلاب درباره تأثیر استغفار با مسائل عمومی و اجتماعی ازجمله جنگ، ثبات قدم و نصرت می‌فرمایند: «از این آیه روشن‌تر و واضح‌تر، تأثیر استغفار در یکی از سخت‌ترین میدان‌های زندگی یعنی میدان مبارزه آشکار با دشمن است که در این آیه شریفه‌، در سوره مبارکه آل‌عمران می‌فرماید: «وَ کَأَیِّن مِن نَبیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبّیّونَ کَثیرٌ فَما وَهَنوا لِما اَصابَهُم فی سَبیلِ اللهِ وَ ما ضَعُفوا وَ مَا استَکانوا وَ اللهُ یُحِبُّ الصّابِرین * وَ ما کانَ قَولَهُم اِلّا اَن قالوا رَبَّنَا اغفِر لَنا ذُنوبَنا وَ اِسرافَنا فی اَمرِنا [آل‌عمران/146و147] چه بسیار رخ داده که پیغمبری جمعیت بسیار (از پیروانش) همراه او جنگیدند و با این حال، اهل ایمان با سختی‌هایی که در راه خدا به آنها رسید هرگز بیمناک و زبون نشدند و سر زیر بار دشمن فرو نیاوردند و (صبر و ثبات پیش گرفتند، که) خدا صابران را دوست می‌دارد * سخن‌شان تنها این بود که پروردگارا! گناهان ما را ببخش! و از تندروی‌های ما در کارها، چشم‌پوشی کن!» یعنی این کسانی‌که در میدان جنگ [همراه] با پیغمبران مجاهدت می‌کردند ــ که این‌جا ضمناً جهت حرکت پیغمبران هم معلوم می‌شود؛ تصوّر نشود که پیغمبران در خانه‌ها نشسته بودند، یا مثلاً همیشه در مساجد و معابد و مانند این‌ها [بودند]؛ نه خیر ــ در میدان‌های جنگی که پیغمبران می‌رفتند و با دشمنان مبارزه می‌کردند، این ربّیّون یا ربّانیّون و خداپرستان و محورهای خداپرستی، دعایشان این بود: «رَبَّنَا اغفِر لَنا ذُنوبَنا وَ اِسرافَنا فی اَمرِنا وَ ثَبِّت اَقدامَنا وَ انصُرنا عَلَى القَومِ الکافِرین [آل‌عمران/147] پروردگارا! گناهان ما را ببخش! و از تندروی‌های ما در کارها، چشم‌ پوشی کن! قدم‌های ما را استوار بدار! و ما را بر جمعیّت کافران، پیروز گردان!» یعنی رابطه استغفار با جنگ، با ثبات قدم، با نصرت؛ این است دیگر؛ استغفار این‌ جور است.»[6]

پی‌نوشت:
[1]. بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران،‌ ۲۳ شهریور ۱۳۸۶.
[2]. همان.
[3]. مفاتیح الجنان، تعقیب نماز مغرب.
[4]. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مسئولان نظام، ۲۳ فروردین۱۴۰۳.
[5]. همان.
[6]. همان.