پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از شبهات مطرح شده از سوی وهابیت، حکم خمس نزد شیعه است. آنها در شبکه های ماهواره ای خود که علیه شیعه شبهه پراکنی می کنند استدلال شیعه را در مشروعیت و وجوب خمس در منفعت را اشتباه جلوه می‌دهند و این حکم را ساخته علمای شیعه، جهت منافع خود نشان می‌دهند. آنان به طور قاطع بیان می‌کنند که خمس در زمان پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فقط در غنایم جنگی بوده و در غیر آن وجود نداشته است.

در پاسخ به این شبهه قدیمی که بدون توجه به جواب شیعه، به طور مکرر مطرح می شود، چند نکته قابل بیان است:
ابتدا اینکه درست است که آیه خمس در جنگ بدر نازل شده است، اما شأن نزول و مورد، هیچگاه نمی‌ تواند مخصص باشد و آیه را به آن مورد محدود کند. آیه خمس چنین است: «وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْ‏ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبي‏ وَ الْيَتامي‏ وَ الْمَساکينِ وَ ابْنِ السَّبيلِ إِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ وَ ما أَنْزَلْنا عَلي‏ عَبْدِنا يَوْمَ الْفُرْقانِ يَوْمَ الْتَقَي الْجَمْعانِ وَ اللَّهُ عَلي‏ کُلِّ شَيْ‏ءٍ قَديرٌ [انفال/41] و بدانید هر چیزی را که [از راه جهاد یا کسب یا هر طریق مشروعی] به عنوان غنیمت و فایده به دست آوردید [کم باشد یا زیاد] یک پنجم آن برای خدا و خویشان پیامبر و یتیمان و مسکینان و در راه ماندگان است؛ اگر به خدا و آنچه بر بنده‌اش روز جدا کننده حق از باطل، روز رویارویی دو گروه [مؤمن و کافر در جنگ بدر] نازل کردیم، ایمان آورده‌اید [پس آن را به عنوان حقّی واجب، به خدا و رسول و دیگر نامبردگان بپردازید] و خدا بر هر کاری تواناست.»

علمای اهل سنت هم در این آیه، مورد را تخصیص دهنده ندانسته اند، چون آیه در غزوه بدر نازل شده، ولی آنها آیه را شامل تمامی جنگها می‌ دانند و اگر قرار بود مورد مخصص آیه باشد، باید آن را محدود به جنگ بدر بدانند.

همچنین پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز غنیمت را منحصر به غنایم جنگی نکرده اند. علمای اهل سنت در کتب حدیثی معتبر خود از ابوهریره از قول پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل می کنند: «چیزی که توسط حيوانی تلف شود، صاحب حیوان ضامن آن نیست؛ کارگر چاه که در آن بیفتد و جان خود را از دست بدهد، کسی در قبال آن ضامن نیست؛ کسی که در معدن کار می‌کند و جان خود را در آن از دست می‌دهد، کسی ضامن آن نیست و در گنج‌هایی که پیدا می‌شود، خمس وجود دارد.»[1]
طبق این روایت، پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بر گنج که غیر از غنایم جنگی است، خمس را واجب دانسته‌ اند؛ بنابراین ایراد وهابیون به شیعه که خمس مختص غنایم جنگی است و در ارباح مکاسب نیست، وارد نبوده و این موارد نیز از مصادیق اصطلاح «غنمتم» به معنی مطلق فایده‌ای که به مسلمانان می‌رسد به شمار می‌آید.

پی‌نوشت:
[1]. صحیح بخاری، بخاری، ج1، ص465. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
صحیح بخاری، ج2، ص163 و ج4، ص276. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.