پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در جهان بینی عرفان حلقه، برای جهان هستی چند لایه در نظر گرفته شده است. یک لایه آن جهان دو قطبی یا همان جهان تضاد است. یعنی در مقابل هر چیزی ضد آن نیز وجود دارد. بنابراین در جهان قطبی در مقابل هر خیری، شری بوده و در برابر هر نوری، ظلمتی قرار دارد.

بالاتر از جهان دوقطبی، جهان تک قبطی است که در آن جا هیچ شری وجود نداشته و همه چیز بر مدار خیر و نورانیت می گردد؛ و بالاتر از جهان تک قطبی جهان هیچ قطبی است، که در عرفان حلقه از آن به جهان الهی نیز تعبیر می شود. طاهری معتقد است، جهان هیچ قطبی قابل تعریف نبوده، و انسان هرگز نمی تواند عاشق خدا شده و او را بشناسد.

رئیس عرفان کیهانی در این باره می گوید: «انسان نمی تواند عاشق خدا شود، زیرا انسان از هیچ طریقی قادر به فهم او نیست و در حقیقت خدا عاشق انسان می‌شود و انسان معشوق می‌باشد و مشمول عشق الهی.»[1]

عدم شناخت خداوند که در کلام طاهری مطرح شده، مخالف صریح قرآن و کلام ائمه طاهرین(علیهم‌السلام) است. خداوند در قرآن، پیامبر را مورد خطاب قرار داده و می فرماید؛ به مردم بگو که خداوند را با اسماء و صفاتی که دارد، خدا را صدا بزنند؛ و در مسائل و موضوعات مختلف، به تعقل و تفکر بپردازند.

«قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمَٰنَ ۖ أَيًّا مَا تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىٰ[اسراء/110]؛ بگو که خواه خدا را به اسم اللّه یا به اسم رحمان بخوانید، به هر اسمی بخوانید اسماء نیکو همه مخصوص اوست.»

طبق مبانی اسلامی، انسان در حد فهم و درک خود قادر به شناخت خداوند بوده و می تواند معرفت خود را افزایش دهد؛ در حالی که در فرقه حلقه، انسان‌ها از هیچ طریقی قادر به فهم  وشناخت و خداوند نیستند!

امیرمؤمنان(صلوات‌الله‌علیه) درنهج البلاغه می فرماید: «لَمْ یُطْلِعِ العُقُولَ عَلَى تَحْدِیدِ صِفَتِهِ وَ لَمْ یَحْجُبْهَا عَنْ وَاجِبِ معْرِفَتِه[2]؛ عقول و خردها را بر کُنه صفاتش آگاه نساخت و (با این حال) آن ها را از مقدار لازم معرفت و شناخت بازنداشته است.»[2]

طبق فرمایش حضرت، انسان نسبت به شناخت کُنه ذات خداوند عاجز است. بنابراین معرفت و شناخت، دو گونه است، معرفت و شناخت اجمالى(در حد فهم و درک انسان) و شناخت تفصیلى؛ آن چه که انسان نسبت به شناخت آن عاجز است، شناخت تفصیلی خداوند است.

طبق دیدگاه طاهری، انسان نمی تواند عاشق خدا شود، زیرا از هیچ طریقی قادر به فهم او نیست! یعنی در مبانی فرقه حلقه، طریق معرفة الله کاملاً مسدود بوده و انسان به هیچ وجه، حتی طریق اجمالی و در حد فهم و درک خود، قادر به شناخت خداوند نخواهد بود. به همین دلیل، انسان هرگز نمی تواند عاشق او شود، زیرا کسی می تواند عاشق شود، که نسبت به معشوق خود، از شناخت لازم برخوردار باشد.

در حالی که در عرفان اسلامی، عشق به معنای محبت شدید نسبت به خداوند تفسیر شده است.خداوند می فرماید:«..وَالذِینَ آمَنُوا أشَدُّ حُبًّا لِلهِ...[بقره/165]؛ آن ها که ایمان دارند عشق شان به خدا (از مشرکان نسبت به معبودهاشان) شدیدتر است.»

بنابراین در اندیشه عرفان ناب، طرح جهان های سه گانه، کاملاً بی‌ معنا و غلط بوده و چیزی که حقیقت دارد، ذات مطلق خداوند است که بر همه موجودات و عوالم سیطره دارد.

پی نوشت:

[1]. طاهری محمدعلی، عرفان کیهانی(حلقه)، نشر اندیشه ماندگار، ص 124.
[2]. سید رضی، نهج البلاغه، تحقیق صبحی صالح، موسسه دارالهجره، قم، خطبه 49، ص 88