پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ محمدعلی طاهری رئیس فرقه حلقه، معتقد به (جهان دو قطبی) است و منظور از جهان دو قطبی این است که شبکه شعور کیهانی دارای دو بعد مثبت و منفی یا سفید و سیاه است و برای رسیدن به کمال باید همه این شبکه را تجربه کرد.

 این پندار شیطانی در نماد عرفان حلقه به شکل صورتی که یک طرف آن سیاه و طرف دیگر آن سفید است، ترسیم شده است؛ و این تصویر در میان یک دایره که نماد کمال و تعالی است، قرار داده شده است. 
در عرفان حلقه، جهان دوقطبی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و به همین دلیل شیطان که نماد اصلی این جهان است، دارای جایگاه ویژه ای است، تا آنجایی که طاهری این موجود کافر و رانده شده را (خالق جهان دو قطبی) که خیر و شر در آن جاری است، معرفی کرده است. 

او می گوید: «برای به وجود آمدن چرخه جهان دو قطبی، وجود یک عامل تضاد (مَلک جاری کننده قانون تضاد) ضرورت داشت و برای این منظور (براساس حکمت الهی) ابلیس به فرمان سجده برآدم اعتنا نکرد و این وظیفه را انجام داد.»[1] 

وی همچنین در یکی از نوشته های خود می نویسد: «خداوند به ابلیس ماموریت داد که به فرمان سجده بر آدم اعتنا نکند و او نیز این ماموریت را پذیرفت و بر خلاف ملائکی که بر آدم سجده کردند (یعنی هرکدام در مقطعی از مقاطع حرکت آدم در چرخه جهان دو قطبی تحت سیطره او در می آیند) از فرمان سجده سرپیچی کرد و به اذن خداوند تا پایان سیر او در جهان دو قطبی، به سجده در برابر وی در نخواهد آمد. یعنی تا مقطع معلومی بر سر نقش خود پابرجا خواهد بود.»[2]

این تعریف و تمجدیدهای سرکرده حلقه در حالی است که خداوند در قرآن کریم، شیطان را دشمن انسان ها معرفی کرده و همگان را نسبت به تبعیت از او برحزر داشته است. در قرآن کریم آمده است: «أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَنْ لَا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ ُمبِينٌ[یاسین/60]؛ ای آدم زادگان، آیا به شما سفارش ننمودم که شیطان را نپرستید، زیرا روشن است که او دشمن بزرگ شماست؟!» 
طاهری در کلامی که از او ذکر شد، به شیطان عنوان ملک جاری کننده تضاد را داده و این موجود را نوعی مامور و گماشته شده از ناحیه خداوند معرفی کرده است؛ در نتیجه از دیدگاه طاهری، شیطان گناه کار نبوده و تمام اتفاقات روی داده به هنگام سجده نکردن شیطان در مقابل حضرت آدم (علیه السلام)، نوعی تبانی پشت پرده شیطان با خداوند متعال بوده است.

همچنین طاهری بدون توجه به آیات قرآن شیطان را از جنس ملائک دانسته است، در حالی که در قرآن کریم این موجود جزو اجنه معرفی شده است. «وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ[کهف/50]؛ و (یاد آر) وقتی که به فرشتگان فرمان دادیم که بر آدم همه سجده کنید، و آنها تمام سر به سجده فرود آوردند جز شیطان که از جنس جن (دیو) بود.»

در قرآن کریم درباره شیطان آمده است:«إنّ کیدالشیطان کان ضعیفاً[نساء/76] ؛ همانا مکر شیطان بسیار ناچیز است.» و در مقابل آن قدرت خودش را بلند مرتبه و بزرگ معرفی کرده است«و هُوَ العلیُّ العظیمُ[بقره/255]؛ و اوست بلند مرتبه و بزرگ»

اما با این تعاریفی که سرکرده حلقه از شیطان ارائه داده است، عملاً این موجود ضعف و پر از ظلالت را در مقابل خداوند متعال قرار داده و او را به عنوان یک موجود مستقل و هم عرض خدا معرفی کرده است. این گونه تعاریف از شیطان در فرقه حلقه نشان دهنده عدم درک قدرت و جایگاه خداوند توسط سرکرده حلقه است؛ به طوری که می توان ادعا کرد، هیچ شکی نیست که این فرد به دنبال مطرح کردن یک قدرت مستقلی به نام شیطان در مقابل قدرت بی بدیل خداوند متعال است.

در نتیجه با توجه به انحرافات طاهری در شناخت خداوند و بزرگ نمایی جایگاه شیطان، باید گفت: شیطان هرگز به عنوان یک قطب تعیین کننده و نظام مند مطرح نیست؛ بلکه با توجه به بیشتر آیاتِ مربوط به ابلیس و شیطان، این کافر رانده شده، موجودی ضعف و پستی است که هیچ استعلایی بر انسان ندارد. بنابراین ابلیس نه تنها قُطبیّت ندارد، بلکه از سلطنت و ولایت ذاتی بر انسان ها نیز ناتوان است.

پی‌نوشت:

[1]. موجودات غیرارگانیک، محمد علی طاهری، آمریکا، Create Space،  ص14.
[2]. طاهری محمدعلی، کتاب انسان و معرفت، نشر ندا، ص ۲۱۸.