پایگاه جامع فرق، ادیان ومذاهب_ مسئله قمه زنی از دیر باز بهانه بزرگی در دست دشمنان مذهب حقه تشیع بوده است؛ به طوری‌که در رسانه‌هایی که توسط وهابیون اداره می‌شود، تصاویر قمه‌زنی پای ثابتی در این‌گونه از رسانه‌ها دارد، و دستاویزی که به شکل حراج و ارزان، خود آن را به دست ایشان داده‌ایم و امروزه کار به جایی رسیده که این عمل نقش بسزایی در تأثیرگذاری وهابیون در وهن و تخریب مذهب تشیع دارد.

عزاداری و برپایی مجالس سالار شهیدان، ابا عبدالله الحسین (علیه‌السلام) از امور مستحب و مؤکد اسلام است. در این خصوص، روایات فراوانی از پیامبر اسلام و ائمه اطهار (علیهم‌السلام) وارد شده است. ولی نحوه و کیفیت برپایی عزاداری، به عرف سالم انسان‌ها واگذار شده است.

به همین دلیل با توجه به عرف هر جامعه‌ای، نوع عزاداری متفاوت است. سینه زنی، زنجیر زنی، مدیحه سرایی هر شهری، با شهر دیگر تفاوت دارد و سنت‌ها متفاوت است. افراد بعضی از کشورها مثل هندوستان، در مجالس عزا، لباس سفید می‌پوشند و در ایران اسلامی لباس مشکی. در نتیجه، تا زمانی که عزاداری، ضرر مهم و قابل توجهی بر بدن نداشته باشد و یا تبعاتی مثل عدم رضا به رضای الهی و یا وهن دین نباشد و منافات با عقل سالم هم نداشته باشد، اسلام با آن عمل مخالفتی ندارد.

اما قمه‌زنی در عزاداری امام حسین (علیه‌السلام) به دلیل مضرات قابل توجه بر بدن، ایجاد رعب و وحشت برای کودکان و زنان، و وهن مکتب تشیع، باطل و حرام است. یکی از مزایای دین اسلام، معتدل بودن آن است، هم‌چنین اسلام با عواطف و احساسات مبارزه نکرده است، بلکه آن را به عنوان بخشی از وجود انسان پذیرفته است. اصل عزاداری و سوگواری، بخشی از زندگی ما و نیازی از نیازهای عاطفی ماست و نمی‌توان آن را ندیده گرفت، اما سخن در اعتدال آن است.

خداوند متعال، بارها در قرآن انسان را به صبر و شکیبایی دعوت می‌کند و از او می‌خواهد تا تحمل خود را از دست ندهد. در قرآن می‌خوانیم: «وَلَنَبْلُوَنَّكُم بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنفُسِ وَالثَّمَرَ‌اتِ ۗ وَبَشِّرِ‌ الصَّابِرِ‌ينَ.[بقره/155] قطعاً همه شما را با چیزی از ترس، گرسنگی، و کاهش در مال‌ها و جان‌ها و میوه‌ها، آزمایش می‌کنیم و بشارت ده به استقامت‌کنندگان.»

با در نظر گرفتن آیات و روایات، به این نتیجه خواهیم رسید که راه اسلام در گرفتاری‌ها و مصیبت‌ها صبر و مقاومت است، نه جزع و فزع و بی‌تابی کردن. در روایات می‌خوانیم که: «کسی‌که لطمه به صورت زند و یا گریبان چاک کند، یا (به هنگام مصیبت) سخنانی همانند مردم جاهلیت بر زبان راند، از ما نیست.»[1]

با توجه به احکام فقهی که علماء شیعه در کتب فقهی خود بیان کرده‌اند می‌گوییم: تشیع نه تنها قمه زنی را جایز نمی‌داند، بلکه آن را حرام می‌داند، اما این‌که عده‌ای از شیعه‌نماها که توسط دشمنان تشیع مدیریت و تجهیز می‌شوند و هدفی جز تخریب و بد جلو دادن شیعه ندارند، اگر این‌گونه افعال از آن‌ها سر می‌زند، دلیل بر این نمی‌شود که بگوییم شیعه موافق با این‌گونه افعال است.

این افراد (قمه زن‌ها) به روایتی درباره جواز این عمل در بحار الانوار استناد کرده و می‌گویند: «اگر قمه زنی و سر شکافتن در عاشورا و عزای سید الشهداء جایز نیست، پس چرا حضرت زینب سرش را به چوب محمل کوفت و سر و صورت خود را آغشته به خون کرد؟»[2]

پاسخ: به این حدیث در کتاب بحار الانوار اشاره شده است، ولی علامه مجلسی در ابتدای این حدیث می‌فرماید: «در بعضی از کتب، این روایت مرسل و بدون سند آمده است که حضرت زینب سر خود را به محمل زد.»[3] هم‌چنین روایتِ زدن سر به محمل با سفارش امام حسین به زینب کبری منافات دارد، چرا که امام حسین (علیه‌السلام) در شب عاشورا این چنین به حضرت زینب سفارش می‌کند که: «خواهرم! من تو را سوگند می‌دهم. به این سوگند رفتار کن. چون کشته شدم برایم گریبان چاک مزن، چهره مخراش و برای خود وای و هلاکت مخواه!»[4]

در پایان نگاهی به کلام علمای شیعه درباره عدم جواز قمه زدن می‌کنیم:
امام خمینی فرمودند: «در شرایط و اوضاع کنونی از قمه زدن خودداری شود.»[5] آیت الله مکارم شیرازی در پاسخ به استفتائی درباره قمه زدن فرمودند که: «عزاداری نباید باعث آسیب به بدن شود.»[6] آیت الله خامنه‌ای فرمودند: «قمه زنی علاوه بر این‌که از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمی‌شود و سابقه‌ای در عصر ائمه (علیهم‌السلام) و زمان‌های بعد از آن ندارد و تأییدی هم به شکل خاص یا عام از معصوم (علیه‌السلام) در مورد آن نرسیده است، در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب می‌شود؛ بنابراین در هیچ حالتی جایز نیست.»[7]

شهید مطهری: قمه زنی در شرایط فعلی، هیچ دلیل عقلی و نقلی بر آن نداریم و یکی از مصادیق بارز تحریف محسوب می‌گردد و حداقل این‌که در زمان فعلی، باعث زیر سؤال رفتن تشیع می‌گردد. از برنامه‌هایی که هیچ ارتباطی با اهداف امام حسین (علیه‌السلام) ندارند، تیغ، قمه و قفل زدن است. قمه زدن هم همین طور است. این کار، کار غلطی است. یک عده قمه‌ها را بگیرند؛ به سرهای خودشان بزنند و خون‌ها را بریزند که چه شود؟ کجای این حرکت، عزاداری است؟[8]

پس قمه زنی امری است بر خلاف دستور دین و عقل و باعث وهن و خشن جلوه دادن مذهب شیعه است که توسط دشمنان اسلام، پایه گذاری شده است و عده‌ای از شیعیان این فعل موهن را انجام می‌دهند.

پی‌نوشت:

[1]. علامه مجلسی، بحار الأنوار، بیروت، ج79، ص94.
[2]. بحار الانوار، ج45، ص 115، موسسة الوفاء، بیروت، 1404 ق.
[3]. همان.
[4]. محمدامین پورامینی، با کاروان حسینی، ج4، ص141.
[5]. امام خمینی، استفتاءات، ج3، ص583.
[6]. آیت الله مکارم، احکام عزاداری، امام علی بن ابی طالب علیه السلام، قم، 1390 ه. ش.
[7]. استفتاءات مقام معظم رهبری، سؤال 1461.
[8]. کتاب حوزه و روحانیت، ج2، ص173.