متن مقاله
یکی از القاب حضرت علی (علیه‌السلام) که بسیار معروف است، لقبِ «امیرالمؤمنین» است؛ تا جایی که در برخی از روایات شیعه وارد شده است که این لقب، تنها برای حضرت علی (علیه‌السلام) صادق است و اگر چنان‌چه دیگران خود را به این لقب بخوانند، کذب است. شیعه برای نام‌گذاری به این لقب نیز هم‌چون دیگر القاب حضرت، ادله روایی نیز دارد، اما آن‌چه بسیار مورد توجه است، تصریحاتی از بزرگان اهل سنت است که ایشان نیز در آثار خود حضرت علی را بدین نام خوانده‌اند، (فارغ از این‌که دیگران را نیز به این لقب صدا زده‌اند که این مطلب باید در مقاله‌ای جداگانه بررسی شود) برای نمونه برخی از این تصریحات اشاره می‌گردد:

نسائی در سنن کبری
وی در کتاب روایی معروف خود که یکی از صحاح سته اهل سنت به‌شمار می‌رود، بابی را با عنوان «ذِكْرُ خَصَائِصِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ وَذِكْرِ صَلَاتِهِ قَبْلَ النَّاسِ، وَأَنَّهُ أَوَّلُ مَنْ صَلَّى مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ»[1] دارد که به صراحت، حضرت (علیه‌السلام) را با لقب «امیرالمومنین» نوشته است.

مالک ابن انس
وی نیز در موطا خود، حضرت را به لقب «امیرالمؤمنین» خوانده است و تصریح دارد: «مثل: أمير المؤمنين علي بن أبي طالب، وعبد الله بن عباس، وعبد الله بن مسعود.[2] مثل امیر المومنین علی بن ابی طالب و عبدالله بن عباس و عبدالله بن مسعود.»

متقی هندی
یکی دیگر از شخصیت‌هایی که لقب «امیر المومنین» را برای حضرت در آثار خود به‌کار برده است، متقی هندی، صاحب کتاب کنزالعمال است؛ وی بابی را به عنوان «خلافة اميرالمؤمنين "علي بن أبي طالب" رضي الله عنه وكرم الله وجهه» آورده است.[3]

شوکانی
شوکانی نیز در نیل الاوطار، حضرت را به لقب «امیرالمؤمنین» خوانده و در بخشی از کتاب خود تصریح دارد: «قَدْ ثَبَتَ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيٍّ وَعُمَرَ وَزَيْدِ بْنِ ثَابِتٍ وَغَيْرِهِمْ.[4] به تحقیق ثابت است از امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) و عمر و زید بن ثابت و غیر ایشان.»

عینی حنفی
صاحب عمدة القاری، در شرح خود بر صحیح بخاری لقب «امیرالمؤمنین» را برای حضرت به‌کار برده و تصریح دارد: «وَصلى عَلَيْهِ أَمِير الْمُؤمنِينَ عَليّ بن أبي طَالب، رَضِي الله تَعَالَى عَنهُ.[5] و درود فرستاد بر او امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام).»

شعیب الارناووط
وی نیز در تعلیقی که بر صحیح ابن حبان دارد، حضرت را به لقب «امیرالمؤمنین» یاد کرده است و تصریح دارد: «كانت وقعة بين أمير المؤمنين علي بن أبي طالب وبين الخوارج سنة 37 هـ[6] واقعه بین امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) و بین خوارج در سال 37 هجری رخ داد.»

پی‌نوشت:

[1]. نسائی، احمد، سنن الکبری، ج7، ص407، تحقیق: شعیب الارناوط، موسسة الرسالة، بیروت، چاپ اول، 1421ق. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[2]. مالك بن انس (179)، الموطأ، ج1، ص61، تحقيق: محمّد مصطفى الأعظمي، مؤسسة زايد بن سلطان آل نهيان للأعمال الخيرية والإنسانية، أبو ظبی، چاپ اوّل، 1425 هـ.ق.
[3]. متقی هندی، علی بن حسام (م 975)، كنز العمال في سنن الأقوال والأفعال، ج5، ص746، تحقيق: بكری حيانی وصفوة السقا، مؤسسة الرسالة، چاپ پنجم، 1401ه.ق. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[4]. شوکانی، محمد، نیل الاوطار، ج1، ص117، تحقیق: عصام الدين الصبابطی، دار الحديث، مصر، چاپ اول، 1413ق. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[5]. عينی، محمود، عمدة القاری شرح صحيح البخاری، ج6، ص5، دار إحياء التراث العربی، بيروت.‌ جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[6]. ابن حبّان، محمّد، الإحسان فی تقريب صحيح ابن حبان، ج15، ص140، تحقيق: شعيب الأرنؤوط، مؤسسة الرسالة، بيروت، چاپ اوّل، 1408ق. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.