متن مقاله
یکی از ادعاهای عجیب و البته توهین‌آمیز وهابی‌ها این است که در مورد پیامبر گرامی اسلام می‌گویند: ایشان قبل از بعثتشان در ضلالت و گمراهی بودند و هم‌زمان با بعثت هدایت شدند، این گمراهانِ خارجی (خوارج)، بنا بر اندیشه ظاهرگرایانه‌ای که نسبت به متون دینی دارند، برای ادعای خود مستند شرعی نیز می‌آورند؛ ایشان آیه شریفه «وَوَجَدَكَ ضَالًّا فَهَدَى.[ضحی/7] و تو را گمشده یافت و هدایت کرد.» را مستند ادعای خود قرار داده و طبق نگرش ظاهر گرایانه خود، آیه شریفه را این‌گونه معنا می‌کنند: تو قبل از بعثت گمراه و در ضلالت بودی و ما تو را هدایت کردیم.[1] ابن عثیمین نیز در این باب تصریح دارد: « فالرسول صلى الله عليه وسلم ما كان يعرف شيئاً من العلم قبل بعثة الله إياه.[2] پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) قبل از بعثت به چیزی علم نداشت.» این در حالی است که با مراجعه به منابع تفسیری و کلام بزرگان اهل سنت، می‌توان نگرشی کاملاً مخالفِ ادعا و دیدگاهِ توهین‌آمیز وهابیت را از آیه شریفه استخراج کرد، برای نمونه به کلام برخی از ایشان اشاره می‌گردد:
واحدی (متوفای 481ق):
او ذیل آیه شریفه، با استناد به روایتی از ابن عباس آورده است: «ووجدك ضالًا عن النبوة فهداك بالنبوة إلى أرشد الأديان وأحبها.[3] تو را گمراه از نبوت یافتیم؛ پس تو را به‌واسطه نبوت، هدایت کردیم به بالاترین ادیان و محبوب‌ترین دین‌ها.»
نسفی (متوفای 710):
وی ذیل آیه، در تبیین مراد از (ضلال) تصریح دارد: «أي غير عالم ولا واقف على معالم النبوة وأحكام الشريعة.[4] منظور از ضلال این است که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) عالم و واقف به معالم نبوت نبوده و از احکام شریعت خبر نداشته است.»
سیوطی (متوفای 911ق):
وی نیز ذیل آیه شریفه آورده است: «وَجدك بَين ضَالِّينَ فاستنقذك من ضلالتهم.[5] تو را بین گمراهان دیدیم و تو را از گمراهی آنان نجات دادیم.»
قرطبی:
وی در تفسیر این آیه شریفه اقوال متعدد در این آیه شریفه را بیان کرده است:
- برخی تفسیر کرده‌اند به این‌که مراد از ضلالت، غفلت است؛ به این معنا که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) از پیامبری و رسالت خویش غافل بود و به این امر توجه نداشت که قرار است پیامبر باشد.
- برخی گفته‌اند مراد از ضلالت در آیه، این است که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) از قرآن چیزی نمی‌دانست که خداوند وی را بر این امر آگاه ساخت.
- بعضی دیگر مراد از ضلالت را این‌گونه معنا کرده‌اند: تو را در بین قومی گمراه یافتیم.
- بعضی دیگر نیز معنا کرده‌اند به این‌که: قوم تو را در گمراهی دیدیم.
- برخی دیگر معنا کرده‌اند به این‌که تو در مورد روح، اصحاب کهف و ذوالقرنین علم نداشتی و پرسیدی و ما تو را به آن آگاه ساختیم.
- به این معنا است که تو دوست‌دار هدایت کردن بودی و ما تو را بر این امر هدایت کردیم.
- به این معنا است که تو در راه‌های (کوچه‌های) مکه گم شده بودی و ما تو را هدایت کردیم و به عبدالمطلب رساندیم.[6]
با مراجعه به این تفاسیر و از سویی ادعاهای واهی وهابی‌ها، به خوبی می‌توان برخورد توهین‌آمیز این فرقه را نسبت به وجود نبی گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) را اثبات کرد که در سایه نگرش ظاهرگرایانه خود حتی حاضر به تنقیص پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) نیز می‌شوند.

پی‌نوشت:

[1]. بن باز، عبدالعزیز، مجلة الجامعة الإسلامية بالمدينة المنورة، ج24، ص489.
[2]. ابن عثمین، محمد، لقاء الباب المفتوح، ج20، ص8.
[3]. واحدی نیشابوری، علی بن احمد، تفسیر البسیط، ج24، ص109، عمادة البحث العلمي - جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية،بی‌تا.
[4]. نسفی، عبدالله بن احمد، مدارك التنزيل وحقائق التأويل، ج3، ص654، تحقیق: بدیوی، یوسف علی، دار الکلم الطیب، بیروت، چاپ اول،1419.جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[5]. سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور، ج8، ص544، ناشر: دار الفکر، بیروت، بی تا. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[6]. قرطبی، محمّد، الجامع لأحكام القرآن، ج20، ص97، تحقيق: أحمد البردونی وإبراهيم أطفيش، دار الكتب المصرية، القاهرة، چاپ دوّم، 1384ق. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.

نویسنده: علی اکبر لطفی