تکبیر و تهلیل گفتن، در لغت به معنای بزرگ شمردن، بزرگ داشتن خداوند معنا شده است و در متون دینی به بزرگی یاد کردن خدا آمده و ظاهراً معنای لغوی این واژه، متأثر از کاربرد دینی آن است.[1] اندیشمندان و عالمان دین، در تفسیر این واژه‌ها در قرآن و روایات، آن را به معنای تکریم و تعظیم بر خداوند دانسته‌اند و جمع میان آن دو را امکان پذیر می‌دانند.[2] این دو واژه در کتب فقهی هم به انحاء مختلف مورد استفاده قرار گرفته است؛ لذا در مسائل دینی، نقش کلیدی و محوری‌ترین واژه را در برگرفته است. این اذکار، جزء شعائر و مناسک دینی و مذهبی بوده و تاریخ‌چه‌ی آن در آداب و رسوم جوامع اسلامی، پیشینه‌ای طولانی و جایگاه مهمی را دارد.
مثلاً در برخی از روایات، از تکبیر گفتن حضرت آدم ابوالبشر (علیه‌السلام) در مقابل حجرالاسود سخن به میان آمده است.[3] هم‌چنین قبل و به‌ویژه بعد از اسلام، در مناسبت‌های مختلف هم فراوان مورد استفاده قرار گرفته است که با رجوع به کتب تاریخی به این امر مهم می‌توان دسترسی یافت.
اما آن‌چه حائز اهمیت است در این نوشتار، استفاده این دو واژه در تشییع جنازه است؛ روایت شده است که پیامبر اسلام در تشییع جنازه‌ها، چهار یا پنج مرتبه این اذکار را مورد استفاده و استعمال قرار می‌داد.[4] از همان زمان، تکبیرهای چهارگانه در نماز میت، سنت و مرسوم گردید؛ اما با این وجود که تکبیر و تهلیل ریشه دینی و تاریخی دارد، و جزء سنت حسنه در دین اسلام محسوب می‌شود، فرقه وهابیت، به‌ویژه بزرگان جاهل و کوته‌نظر ایشان، با فتواهای عجیب و غریب خود، منکر این‌گونه اذکار و اوراد در تشییع جنازه می‌شوند و صراحتاً این‌طور فتوا می‌دهند که: «السؤال: هل فی ذکر مشروع عند الذهاب بالجنازة الی القبر من تهلیل او تکبیر؟ الجواب: مایفعله بعض الناس من قول: اذکروا الله، وحدوا الله، هذا لا اصل له، کان من عادة السلف عند اتباع الجنازة...[5] (از بن باز وهابی و مفتی عربستان سعودی) سؤال شد که آیا ذکرهایی مانند «لا اله الا الله» «الله اکبر» که در تشییع جنازه گفته می‌شود عملی مشروع است؟ در پاسخ گفت: کارهایی که برخی مردم در تشییع جنازه‌ها انجام می‌دهند، هم‌چون لا اله الا الله و ذکر گفتن، از کارهایی است که هیچ اصل و اساسی نداشته و در عادت گذشتگان هم، چنین کاری نبوده است.»
حال سؤالی که مطرح می‌شود این است که روی چه مبنایی چنین فتوایی صادر کرده است، در حالی‌که قدمت تاریخی و روایات وارده، خلاف نظر و دیدگاه او را اثبات می‌کند؟ فاعتبروا یا اولی الابصار

پی‌نوشت:

[1]. لسان العرب، ابن منظور، دارصادر، بیروت، لبنان، ج5، ص126.
[2]. مجمع البیان، طبرسی، دار المعرفه، بیروت، لبنان، ج6، ص304-305.
نور الثقلین، حویزی، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم، ایران، ج3، ص239.
[3]. بحار الانوار، علامه مجلسی، موسسه الرساله، بیروت، لبنان، ج26، ص270.
[4]. مسند احمد، احمد بن حنبل، چاپ استانبول، ترکیه، ج4، ص367. 
صحیح مسلم، مسلم نیشابوری، دار احیاء التراث العربی، بیروت ،لبنان، ج2 ص652 حدیث951.
صحیح بخاری، بخاری، دار ابن کثیر، بیروت، لبنان، کتاب الجنائز ج3 ص116 حدیث1245.
[5]. شاخ شیطان، مجتبی عصیری، انتشارات رشید، قم، ایران، فصل 7 ص315.
سایت بن باز، «حكم التهليل والتكبير أثناء اتباع الجنازة»