پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در اینکه با مخالف، چگونه باید برخورد شود، سه نوع دیدگاه وجود دارد. دیدگاه افراطی، دیدگاه تفریطی و دیدگاهی حد وسط. طرفداران دیدگاه اول معتقد هستند، باید حق و حقیقت را گفت و از گفتن حق هیچ هراسی نداشت، حتی اگر به قیمت جان شیعیان تمام شود. این گروه که متأسفانه در بین شیعه نیز وجود دارند و برخی از شبکه‌های ماهواره‌ای را نیز در اختیار دارند، بر گفتن اعتقاداتشان اصرار دارند و حتی بر مقدسات دیگر مذاهب نیز حمله می‌کنند. این جریان آسیب‌های زیادی به شیعیان زده است و باعث شده که تعداد زیادی از شیعیان توسط جریان‌های خشونت طلب اهل سنت و وهابیت کشته شوند.
طرفداران دیدگاه دوم، معتقدند که باید دست از عقاید حقه خود برداشت. باید با دیگر مذاهب اسلامی اتحاد داشت و وحدت و اتحاد بر هر چیز دیگری مقدم است، حتی اگر به قیمت رها کردن بخشی از عقاید شیعه شود. در بین شیعه نیز گروهی طرفدار این نظریه هستند. این گروه نیز آسیب‌هایی به جامعه شیعی وارد کرده‌اند.
اما طرفداران دیدگاه سوم، معتقدند که باید جمع بین این دو عقیده کرد. باید هم عقاید حق بیان شود و هم این عقاید به گونه‌ای بیان شود که باعث آسیب رسیدن به جامعه شیعی نشود. باعث کشته شدن شیعیان نشود. در روایات از این قسم تعبیر به «تقیه» شده است. زیرا از آثار مهم تقیه پیشگیری از بروز تفرقه در جامعه و امت اسلامی برای حفظ یکپارچگی است.[1] لازم نیست، به هر قیمتی همه اعتقادات، گفته شود. بلکه از آن جایی که وحدت در جامعه اسلامی بسیار مهم و اساسی است و آیات قرآن بر این مسئله دلالت دارد، باید حفظ وحدت شود. قرآن می‌فرماید: «واعتَصِموا بِحَبلِ اللّهِ جَميعـًا و لا تَفَرَّقوا[آل عمران/103] و همگى به ريسمان خدا قرآن و اسلام، و هر گونه وسيله وحدت‏، چنگ زنيد، و پراكنده نشويد» یا این آیه که مؤمنان را از تفرقه و اختلاف برحذر داشته، مانند «و لا تَنـزَعوا فَتَفشَلوا و تَذهَبَ ريحُكُم [انفال/46] و (فرمان) خدا و پيامبرش را اطاعت نماييد! و نزاع (و كشمكش) نكنيد، تا سست نشويد، و قدرت (و شوكت) شما از ميان نرود!»
بنابراین «تقیه» بهترین راه برای ایجاد وحدت در بین جوامع اسلامی است. راهکاری که همه عقلا عالم به آن عمل می‌کنند.

نویسنده: مجتبی محیطی

پی‌نوشت:

[1]. دانش‌نامه حوزوی ویکی فقه، «اهداف تقیه»