پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب- از ویژگی‌های تصوف عاشقانه، "شاهد بازی" است. "شاهد" در اصطلاح به معنای مرد جوان خوب‌رو است و "شاهد بازی" به معنی مهرورزی با مردان جوان و خوب‌رو است که یکی از اقسام عشق انسانی می‌باشد و در میان برخی از فرقه‌های صوفیه رواج داشته است. «نخستین کسی که در جهان اسلام به شاهد بازی شهرت داشت و آشکارا به نظربازی می‌پرداخته، ابوحلمان دمشقی بود. او اصالتاً از مردم فارس و ایرانی نژاد بود و پیروانش را حلمانیه می‌خوانده‌اند و چون عقیده خود را در دمشق اظهار کرده بود، به دمشقی شهرت یافته است. ابوحلمان ظاهراً در قرن سوم می‌زیسته و پیروان او که تا قرن پنجم وجود داشتند، مردمانی با ذوق و خوش مشرب بوده و به پیروی از پیر خود، هر جا زیبا رویی را می‌دیده‌اند، بدون ملاحظه و آشکارا پیش وی به خاک می‌افتادند و سجده می‌کردند.» [نقد صوفی، ص 197] تصوفی که مدعی است تنها راه رسیدن به خداوند است، آیا می‌تواند مریدان خود را از طریق شاهد بازی که در نظر همه عقلای عالم امری مذموم و پست است، به خداوند برساند؟

پی‌نوشت:
یوسف‌پور محمد کاظم، نقد صوفی، روزنه، تهران، 1380، ص 197