یکی از موضوعات و مسائل اختلافی میان مسلمانان و وهابیان، مسأله تبرک جستن به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و صالحان و آثار به جا مانده از آنان است. مسلمانان در طول تاریخ، به زیارت قبور انبیا، صالحان و علما رفته و با بوسیدن، دست‌کشیدن و گذاشتن صورت بر روی قبور، انبیا، صالحان و علمای خود احترام گذاشته و به آن‌ها تبرک جسته‌اند اما ابن‌تیمیه و اتباع وی این اعمال را حرام دانسته و مسلمانان را به شرک و کفر متهم می‌کنند و آنان را «قبورین» و «عبادت کنندگان قبرها» می‌نامند.

وهابیان اعمال و  رفتار مسلمانان را به رفتار مردم دوران جاهلیت با بت‌های خود، تشبیه کرده و مسلمانان را همانند مشرکین صدر اسلام می‌دانند. ابن‌تیمیه بوسیدن و دست کشیدن بر روی قبر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و قبور سایر انبیا (علیهم السّلام)، صالحین، صحابه و اهل‌بیت (علیهم السّلام) را جایز ندانسته و این مطلب را به تمامی علما نسبت می‌دهد.[1]

این در حالی است که با مراجعه به تاریخ و مطالعه آن به موارد بی‌شماری از تبرک مسلمانان به صالحان پس از رحلت آنان برخورد می‌کنیم که نشان از سیره مستمره مسلمانان در طول تاریخ دارد.که ما نیز از باب نمونه به چند مورد از این‌گونه تبرک‌ها اشاره می‌نماییم.

- تبرک به احمد بن حنبل؛ احمد بن حنبل پیشوای حنابله در سال 241 هجری قمری از دنیا رفته است و در بغداد دفن شده است. قبر احمد بن حنبل نیز مورد تبرک مسلمانان واقع شده است. ذهبی سلفی می‌نویسد: بسیاری از اولیای خدا از احمد بن حنبل تعریف و تمجید کرده‌اند و به او تبرک جسته‌اند.[2] ابومحمد تمیمی می‌‎گوید: هنگامی که پدرم ابوالفرج از دنیا رفت، نمی‌‍خواستم او را در کنار احمد بن حنبل دقت کنم اما بالأخره تصمیم گرفتم او را در کنار قبر احمد بن حنبل دفن کنم. پدرم شب به خوابم آمد و فرمود: با دفن کردن من کنار احمد بن حنبل جای احمد را تنگ کردی. گفتم: اگر دوست داری نبش قبر می‌کنم و در جای دیگری دفن می‌کنم؟ پدرم در جواب گفت: اگر به جای دیگری منتقل کنی به چه کسی تبرک بجویم؟[3]

- تبرک به خاک قبر بخاری؛ غالب بن جبریل می‌گوید: هنگامی که بخاری را دفن کردیم، از خاک قبر او بوی زیادی به مشام می‌رسید. این وضعیت مدت زیادی ادامه داشت. مردم آن قدر از خاک قبر او (برای تبرک) برداشتن که قبر ظاهر و نمایان شد. با گذاشتن نگهبان هم نتوانستیم از برداشتن خاک قبر بخاری جلوگیری کنیم. از وضعیت پیش آمده نگران شده بودیم. برای جلوگیری از برداشتن خاک قبر و دیده شدن جسد، روی قبر بخاری چوبی که دارای دریچه‌هایی بود (ضریح) قرار دادیم.[4]

- تبرک به صحیح مسلم و بخاری؛ حاکم نیشابوری شافعی می‌گوید: از استادم ابوالولید حسان بن محمد نیشابوری شنیدم که می‌گفت: پدرم از من پرسید: مشغول جمع‌آوری چه چیزی هستی؟ در جواب پدرم گفتم: احادیثی را درباره احادیث کتاب بخاری جمع‌آوری می‌کنم. پدرم مرا به کتاب صحیح مسلم سفارش کرد و فرمود: کتاب صحیح مسلم برکتش بیشتر است.[5]

پی‌نوشت:

[1]. «اتفق العلماء علی أنّ من زار قبر النّبیّ (صلی الله علیه و آله و سلم) أو قبر غیره من الأنبیاء و الصالحین ـ الصحابة و أهل البیت و غیرهم ـ أنّه لا یتمسح به و لا یقبله، بل لیس فی الدنیا من الجمادات ما یشرع تقبیلها إلّا الحجر الأسود.» مجموعة الفتاوی، ابن‌تیمیه حرّانی، مؤسسه دار الوفا، 27، ص 48.
[2]. «و قد أثنی علی أبی عبدالله جماعة من أولیاء الله و تبّرکوا به.» سیر أعلام النبلاء، ذهبی، مؤسسة الرسالة، بیروت، ج 11، ص 205.
[3]. «إذا نقلتنی عن هذا الرجل فبمن أتبرک؟» طبقات حنابله، محمد بن ابی یعلی، دارالمعرفة، بیروت، ج 2، ص 251.
[4]. «عن غالب بن جبریل: ... فلمّا دفنّاه فاح من تراب قبره رائحة غالیة أطیب من المسک، فدام ذلک أیّاما... .» سیر أعلام النبلاء، ذهبی، مؤسسة الرسالة، بیروت، ج 12، ص 467.
[5]. «قال الحاکم: سمعت الأستاذ أباالولید یقول: قال لی أبی: أیّ شیء تجمع؟ قلت أخرج علی کتاب البخاری. فقال: علیک بکتاب مسلم، فإنّه أکثر برکة.» سیر أعلام النبلاء، ذهبی، مؤسسة الرسالة، بیروت، ج 15، ص 494.