پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از علمای اهل سنت به نام نورالدین حلبی می‌گوید: «علی از زمان و نحوه شهادت خود، به‌وسیله پیش‌گویی پیامبر اکرم باخبر بود؛ لذا در جنگ‌های قبل از زمان شهادتش با جرأت بیشتری پا به عرصه جهاد می‌گذاشت؛ چون مطمئن بود که در این جنگ‌ها کشته نمی‌شود؛ بنابراین نمی‌توان شرکت او در این جنگ‌ها و حمله‌ور شدنش به سمت خیل دشمنان را نشانه شجاعت او دانست، بلکه کسی شجاع‌تر است که در هر جنگی احتمال کشته‌شدن خود را بدهد، لذا امثال ابوبکر از علی شجاع‌تر بودند!»[1]

در پاسخ به این شبهه می‌گوییم: درست است که علی (علیه السلام) از به شهادت رسیدن خود، به‌وسیله پیش‌گویی پیامبر باخبر شده بود، اما در هیچ‌کدام از پیش‌گویی‌های  پیامبر زمان مشخصی برای تحقق این واقعه تعیین نشده بود و علی (علیه السلام) در همه جنگ‌ها و حتی در همه لحظات عمر خویش، منتظر به‌وقوع پیوستن این خبر غیبی درباره خود بود. تا جایی‌که آن حضرت یکی از مصادیق بارز این آیه قرآن به‌شمار می‌رفت و بسیاری از مفسران ایشان را سبب نزول آن دانسته‌اند. آیه‌ای که می‌فرماید: «مِنَ المُؤمِنينَ رِجالٌ صَدَقوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَيهِ ۖ فَمِنهُم مَن قَضىٰ نَحبَهُ وَمِنهُم مَن يَنتَظِرُ ۖ وَما بَدَّلوا تَبديلًا.[أحزاب/۲۳] در میان مؤمنان مردانی هستند که بر سر عهدی که با خدا بستند صادقانه ایستاده‌اند؛ بعضی پیمان خود را به آخر بردند (و در راه او شربت شهادت نوشیدند)، و بعضی دیگر در انتظارند؛ و هرگز تغییر و تبدیلی در عهد و پیمان خود ندادند.»
در این‌جا به چند نمونه از روایات پیامبر در مورد پیش‌گویی شهادت علی (علیه السلام) اشاره می‌کنیم و شما به عینه خواهید دید که در هیچ‌کدام از آن‌ها زمان دقیقی برای شهادت آن حضرت بیان نشده است.

-«عن عائشة قالت رأيت النبي صلى الله عليه وسلم التزم عليا وقبله ويقول بأبي الوحيد الشهيد بأبي الوحيد الشهيد.[2] من دیدم پیغمبر اکرم علی را بغل کرده و دارد می‌بوسد و می‌گوید: پدرم قربان این علی تنها و شهید! پدرم فدای این علی تنها و شهید!»
-«عن جابر بن سمرة قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم من أشقى ثمود قالوا عاقر الناقة. قال فمن أشقى هذه الأمة قالوا الله ورسوله أعلم قال قاتلك يا علي.[3] شقی‌ترین قوم ثمود چه کسی بوده؟ فرمود: آن کسی‌که ناقه صالح را پی کرد. بعد پیامبر فرمود: شقی‌ترین امت اسلام کیست؟ امیرالمؤمنین عرض کرد: نمی‌دانم. حضرت فرمود: شقی‌ترین امت من، آن کسی است که بر فرق تو می‌زند و با خون فرقت محاسن تو را خضاب می‌کند.»
-امیرالمؤمنین می‌گوید رسول اکرم به من فرمود: «ان الامة ستغدر بک بعدی و انت تعیش علی ملتی و تقتل علی سنتی من أحبك أحبني و من أبغضك أبغضني و ان هذه ستخضب.[4] یا علی! امت بعد از من در حق تو حیله می‌کنند و تو بر ملت من زندگی می‌کنی و بر سنت من جنگ می‌کنی. هر کس تو را دوست داشته باشد، مرا دوست دارد و هر کس با تو دشمن باشد، با من دشمن است. یا علی! این محاسن تو از خون سرت خضاب خواهد شد!»
این‌ روایات نمونه اندکی از ده‌ها روایتی بود که در آن‌ها پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) شهادت علی (علیه السلام) را پیش‌گویی نموده است؛ اما همان‌طور که ملاحظه فرمودید، در هیچ‌کدام از آن‌ها تاریخ دقیق شهادت را بیان نکرده و لذا ایشان در تمام عمر خویش منتظرنائل آمدن به این فیض عظما بوده است.
هم‌چنین باید به این پرسش پاسخ داده شود که آیا امثال خلیفه اول که هیچ خبری از کشته شدنشان در سخن پیامبر نبود، با آرامش بیشتری وارد در جنگ‌ها می‌شدند یا علی بن ابی‌طالب که خبر کشته شدنش را دریافت کرده بود؟
هم‌چنین تذکر این نکته به‌جاست که عرض کنیم، تنها ترس از کشته شدن شجاعت نمی‌خواهد، بلکه جراحت برداشتن از تیرها و شمشیرها و نقص عضوها هم، شجاعت لازم دارد.

پی‌نوشت:

[1]. «ومما استدل على أن أبا بكر أشجع من علي أن عليا أخبره النبي صلى الله عليه وسلم أنه لا يقتله إلا ابن ملجم، فكان إذا دخل الحرب ولاقى الخصم علم أنه لا قدرة له على قتله، فهو معه كالنائم على فراشه. وأما أبو بكر فلم يخبر بقاتله، فكان إذا دخل الحرب لا يدري هل يقتل أو لا، ومن هذه حاله يقاسي من التعب ما لا يقاسيه غيره.» السیره الحلبیه، نور الدین، دارالکتب العلمیه- بیروت، ج2، ص214
[2]. تاريخ دمشق، ابن عساكر، دارالفکر لطباعه و النشر، جلد 42، ص549
[3]. الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج 3، ص 1128، با تحقیق علی محمد البجاوی.
[4]. مستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری، انتشارات علمی فرهنگی، ج 3، ص 153