عبادت در دین مبین اسلام منحصر به مجموعه شعائری که در بین مسلمانان رایج است و آن را به طور مرتب انجام می دهند و بر خود واجب می دارند نیست، بلکه معنایی بس وسیعی دارد. انجام مستحبات و حتی مباحات با نیت خدایی از عبادات محسوب می شود که تامل در این نکته و توفیق مواظبت بر آن، این امر را روشن می کند که دایره ی عبادات فوق العاده پهناور است.

اما در بین مسلمانان عده ای کاهلی کرده و از انجام عبادات و خصوصاً واجبات با بهانه های مختلف سرباز زده اند. در این میان متصوفه تنها عبادت را توجه قلبی به خداوند می شناسند و آن را چیزی جدای از رفتار ها و اشکال ظاهری می دانند. حتی عده ای از آنها از انجام عباداتی از قبیل نماز، روزه و حج که در شرع مقدس واجب شده اند، خودداری می کنند و ادعا می کنند که به مرحله ای رسیده اند که دیگر نیازی به این اعمال ندارند. از نظر ایشان عبادت واقعی همان توجه قلبی است و عبادات مرسوم را صرفاً آدابی می دانند که گاهی مانع توجه قلبی می گردد! و از این جهت وقتی انسان به یقین رسید عبادات ظاهری از او ساقط می شود. گروهی از آنان، در نماز، ذکر ها را بر زبان نمی آورند و معتقدند که خواندن الفاظ و کلمات توجه انسان را کم می کند و باید کلمات و ذکر ها را در دل گذراند! (1)

حقیقتاً باید به این گروه چه گفت که با ادعای اقتدا به مولای متقیان علی علیه السلام که خود کشته و شهید محراب است و حالاتِ نماز های او زبان زد تاریخ نویسان است، این طور ظواهر امور شرعی اسلام را ترک کرده و باز مدعی تشیع و طرف داری از امیرالمومنین اند؟ مگر پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله اسوه ی مصلین و عبادت کنندگان نیست؟

بِسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ طه، مَا أَنزَلْنَا عَلَیْک الْقُرْءَانَ لِتَشقَى (2) (ما این قرآن را برای این بر تو نازل نکردیم که تو در رنج و مشقت بیافتی ). روایات فراوانى در شان نزول این آیات آمده که از مجموع آنها استفاده مى شود، پیامبر (صلى اللّه علیه و آله) بعد از نزول وحى و قرآن ، عبادت بسیار می کرد، مخصوصا ایستاده به عبادت مشغول می شد آنقدر که پاهاى او متورم گردید، گاه براى آنکه بتواند به عبادت خود ادامه دهد، سنگینى خود را بر یک پا قرار میداد، و گاه بر پاى دیگر، گاه بر پاشنه پا می ایستاد و گاه بر انگشتان پا. آیات فوق نازل شد و به پیامبر (صلى اللّه علیه و آله) دستور داد که این همه رنج و ناراحتى بر خود تحمیل نکند. (3)

علی رقم وجود این مدارک، صوفیه ی فرقه ای، که اساس آن برباطل و فرار از عبادات و اعمال پایه گذاری شد، این گونه خود و دیگران را از قید اعمال راحت کرده اند و با توجیه رسیدن به یقین صورت و ظواهر اسلام را هم تعطیل کرده اند که البته بطلان راه و نظریه ی ایشان بر هیچ مسلمانی پوشیده نیست.

پی نوشت:

1- خودسازی برای خودشناسی / مصباح / ص 346

2- سوره ی مبارکه ی طه / آیه 1 و 2

3- تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 156