نورعلیشاه و حسین علیشاه اصفهانی
نور علیشاه اصفهانی
در ادامه معرفی گنابادیه ایران و افراد شاخص و تاثیر گذار در این فرقه، خصوصا اقطاب این فرقه، به نور علیشاه اصفهانی می رسیم؛ وی یکی از شاعران قرن سیزدهم هجری است که در اصفهان متولد شد و بعدها در شیراز در محضر معصوم علیشاه به طریقه تصوف وارد شد.
او پس از کشته شدن معصوم علیشاه به جای او به مسند قطبیت تکیه زد و به شهرهای مختلف مسافرت کرد. مدتی در عتبات عالیات توقف کرد اما جای سوال دارد که چطور شما که معصومین را تبیین گر پوسته دین می دانید و خود را مبین مغز دین چرا برای عوام فریبی در مشاهد مشرفه شیعیان توتقف کرده و عوام را به گمراهی می کشانید؟ و سرانجام در سال 1212 ه ق در موصل درگذشت. از او تالیفاتی به جای مانده است؛ از جمله 1- تفسیر سوره بقره به شعر فارسی( البته بر مبانی صوفیانه) 2- جامع الاسرار در موعظه و اخلاق 3- جناب الوصال 4- دیوان اشعار 5- کبری در منطق (1).
نور الدین چهاردهی درباره نورعلیشاه می نویسد:
ضمن اینکه خود از مشایخ بود، سیصدتن را اجازه ارشاد داد و این عمل بر خلاف رویه فعلی سلاسل صوفیه است. سرجان ملکم در کتاب تاریخ ایران عده مریدان معصوم علیشاه را سی هزار نفر و عده ارادتمندان نورعلیشاه را شصت هزار نفر تعیین نموده است(2) و این نشان می دهد که با تلاشی که برای جذب افراد و مرید پروری نموده بودند اما انطور موفق بدام انداختن مردم ساده نشده بودند.
ملاقات سید بحرالعلوم و نورعلیشاه
گفته شده که در ایام توقف نورعلیشاه در کربلا، یکی از علمای آن دیار به نام ملا عبد الصمد همدانی بین سید بحرالعلوم و نور علیشاه ملاقاتی را ترتیب می دهد که سید بحرالعلوم پس از دیدن کراماتی از نورعلیشاه، در برابر او سر تسلیم فرود آورده، از ارادتمندان او می شود (3).
اما باید گفت که در هیچ یک از کتابهایی که در شرح حال سید بحر العلوم نوشته شده است، اشاره ای به این ملاقات نشده است؛مثلا روضات الجنات،الکرام البرره و اعیان الشیعه در شرح احوال مرحوم سید بحرالعلوم مطلبی در این باره ننوشته اند.
بنا بر این، این نقل طرائق خبر واحد بدون قرینه خواهد بود که پذیرش آن مشکل است؛ آن هم با توجه به این که صوفیه سعی دارند تا اشخاص بزرگ را به خود منتسب سازند. با این همه، ارائه نظر قطعی در این باره، به بررسی و مجال بیشتری نیاز دارد اما از آنجا که صوفیه در پی افزودن بر مریدان خود به هر طریقی می باشند ساختن داستاهای اینچنینی کاری عادی است چرا که به دنبال کسب آبرو از آبروی علمای دین و موجهین شریعت برای خود بوده و هستند..
حسین علیشاه
حاج محمد حسین، ملقب به حسین علیشاه اصفهانی، هم در علوم رسمی دستی داشت و هم در طریقت. در سال 1212 ه ق، نورعلیشاه اصفهانی او را خلیفه الخلفای خود قرار داد و به قول حاجی شیروانی « زمام اختیار و تربیت سالکان سلسله علیه به مولانا تفویض فرمود»(4).
حسین علیشاه در اصفهان بین طریقت و شریعت جمع کرد و به همین سبب وجود او مدتی تکیه گاه یاران نورعلیشاه شد. وی در اصفهان چنان با احتیاط سلوک می کرد که متشرعه تا مدتها از انتساب وی به صوفیه بویی نبردند به نظر نگارنده چون اگر مردم از هویت اصلی وی با خبر می شدند در کار وی خلل وارد می شد و وی نمی توانست آنطور که باید به کار خود ادامه داده و مردم را به درویشی فرا خواند اما در غالب متشرعی عالم می توانست به مقصود خود برسد چرا که مردم به علماء و بزرگان دینی خود اعتماد کامل داشتند. با وجود این، ملا علی نوری (متوفای 1246) از حکمای متشرعه ، به وی پیچید و بدین سبب، فتح علیشاه، شیخ صوفی را به تهران خواست؛ اما در حق او محبت کرد و این امر موجب فزونی کدورت ملا علی نوری در حق او شد. به همین علت هنگامی که از تهران به اصفهان بازگشت، حکیم نوری از اصفهان بیرون آمد و به فارس رفت (5) چون از ساخت و پخت حسین علیشاه و فتح علیشاه با خبر شده بود و دانسته بود که حسین علیشاه با عوامفریبی فتح علیشاه را گمراه کرده بود و خود را به جای عالم دینی جا زده بود نه یک صوفی. او اواخر عمر خود را در عتبات گذراند. شیروانی درباره او می نویسد:
آخر الامر در سنه هزار و دویست و سی و سه به عتبات عالیات مشرف، در کربلای معلی سکنی گزید و جمعی از اکابر سلسله علیه را مخبر و حاضر گردانید. در حضور کبرای سلسله جناب حاجی محمد جعفر همدانی را خلیفة الخلفا نمود و در شب چهارشنبه پانزدهم شهر محرم الحرام در سنه مذکوره داعی حق را اجابت نموده، در خارج دروازه نجف اشرف مدفون گردیده (6).
پی نوشتها:
1-معصوم علیشاه طرائق الحقائق ج 3 ص 198
2- نورالدین چهاردهی سلسله های صوفیه در ایران ص 80
3- معصوم علیشاه طرائق الحقائق ج 3 صص 199- 200
4- شیروانی ریاض السیاحه ص 647
5- عبد الحسین زرین کوب دنباله جستجو در تصوف ایران ص 341
6- شیروانی ریاض السیاحه ص 648
دیدگاهها
اميررضا
1393/06/10 - 15:39
لینک ثابت
يك نكته:من در اثر يكي از
m.tavab
1393/06/15 - 15:19
لینک ثابت
سران صوفيه مطلقا مورد تاييد
محمداورنگی
1394/02/28 - 05:39
لینک ثابت
سلام مرحوم نورعلیشاه معروف به
m.tavab
1394/02/28 - 21:20
لینک ثابت
با سلام
حامد
1394/10/13 - 22:03
لینک ثابت
سلام علیکم. اشتباه كرديد.
m.tavab
1394/11/15 - 00:58
لینک ثابت
سلام اینکه صوفیه بعد از مرگ
محمداورنگی خورزوقی
1395/11/11 - 22:20
لینک ثابت
سلام برهمه دوستان. اگر بنده
اصغر علوی
1399/02/18 - 15:14
لینک ثابت
سلام کتاب نورعلی که میگین هست
دوست ائمه
1396/09/12 - 00:48
لینک ثابت
سلام علیکم
ابراهیم
1397/01/06 - 01:31
لینک ثابت
سلام
اصف
1400/04/22 - 10:08
لینک ثابت
با سلام متشرعین عزیز با تکیه
افزودن نظر جدید