پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب _ یکی از اعتقادات طرف‌داران جریان «قرآن‌بسندگی»، نفی مباحث ولایی و نقد عقائد شیعی است. آنچه که بیش از دیگر تفکرات در چشم مخالفین شیعه و به‌ ویژه در میان مبلغان جامعه وهابیت نمود پیدا کرده است و حتی موجب محبوبیت این افراد در چشم آنها شده است، مطرح کردن مطالبی در نفی توسل، زیارت، شفاعت و استغاثه است.

«سید ابوالفضل برقعی» یکی از چهره‌های شاخص این جریان با خلط بحث «عبادت بودن دعای غیر الله» و «مسئله توسل»، توسل را خواندن غیر خدا و در نتیجه عبادت غیر خدا دانسته است و همانند وهابیت، توسل را شرک دانسته است. برقعی با استناد به آیه: «وَ أَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا»؛[1] «و اینکه مساجد از آن خداست، پس هیچ کس را با خدا نخوانید!» ادعا می‌کند که توسل دعای غیرالله است و از آنجایی که دعای غیر الله شرک است پس توسل نیز شرک است.[2]

 نقد و پاسخ:

برقعی به این مسئله توجه ندارد که خواندن اهل‌بیت عصمت و طهارت در توسل، در طول دعا و خواندن خداوند متعال است؛ نه در عرض آن. بنابراین خواندن این ذوات مقدس که حجج الهی و جانشینان رسول خاتم صلی‌الله‌علیه‌وآله هستند، شرک محسوب نمی‌شود؛ بلکه هر کسی که به آنان متوسل شود در حقیقت به مظهر خداوند متوسل شده است. در زیارت جامعه کبیره نیز بر این امر تصریح شده است: «مَنِ اعْتَصَمَ بِکُمْ فَقَدِ اعْتَصَمَ بِاللّه»؛[3] «هر کس به شما تمسّک جوید، به خدا تمسّک جسته است».

از طرفی مطابق آنچه که مفسرین نقل کرده‌اند، در آیه «فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً» دعا به معنای «عبادت» است. مرحوم «علامه طباطبایی» در تفسیر المیزان می‌نویسد: «که مراد از «دعا» عبادت و پرستش است و آیه شریفه می‌خواهد بفرماید که: شرک نورزید و در کنار خدا، غیر خدا را عبادت نکنید، چون اعضاء سجود متعلق به خداست و فقط باید به وسیله آنها در برابر خدا سجده کرد، در واقع همه بدن انسان متعلق به خداست و ملک تکوینی اوست، اما مواضع سجده تشریعا به خدا اختصاص یافته است».[4]  و عبادت فقط و فقط مخصوص خداوند متعال است و توسل، به پیامبران و صالحان و شهدا از این جهت است که بندگان مقرب خداوند هستند و دارای بالاترین مقام، جایگاه و شأن نزد خداوند متعال هستند.

بنابراین باید گفت که این آیه هیچ ارتباطى با ادعای برقعی ندارد، بلکه هدف از آن نفى شرک، یعنى چیزى را هم ردیف خدا در عبادت،  قرار دادن است و مقصود از «دعا» در مجموع این آیات، دعوت خاصی است که می‌تواند با لفظ پرستش و عبادت ملازم باشد ولی شیعه در مسئله توسل هیچ گاه این‌چنین اعتقادی نداشته است.

پی‌نوشت:

[1]. سوره مبارکه جن، آیه 18.
[2]. محمدی فام، حسین، قرآنبسندگی: تحلیل و نقد نظریات شریعت سنگلجی، برقعی و حسینی طباطبایی، ص227.انتشارات موسسه دارالاعلام لمدرسة اهل البیت.
[3]. فرازی از زیارت جامعه کبیره.
[4]. طباطبایی، محمد حسین، خلاصه تفسیر المیزان، ج4، ص235.