پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ انجیل یوحنا را شاید بتوان مهم‌ترین انجیل، از 4 انجیل رسمی مسیحیان دانست. از این انجیل است که مسیحیان، عمده دلیل خود مبنی بر الوهیت عیسی مسیح را ذکر می‌کنند. مسیحیان باور دارند نویسنده این انجیل، یوحنای حواری بوده که تاریخ نگارش آن هم، به حدود سال 100 میلادی باز می‌گردد.

اما آیا شواهد، نظر مسیحیت در مورد نویسنده این انجیل را تأیید می‌کنند؟! آیا هم‌چنان که مسیحیان معتقدند، یوحنای حواری این انجیل را نگاشته است؟!

مسیحیان برای اثبات ادعای خود، شواهدی از درون و بیرون این انجیل می‌آورند که در ذیل بررسی می‌شود:
شواهد برون متنی:
مهم‌ترین شاهد بیرونی این ادعا، گفته ایرنئوس (از پدران کلیسا) در 180 میلادی است. او از پلی‌کارپ که در اواخر قرن اول و اوایل قرن دوم می‌زیسته، نقل می‌کند که یوحنای حواری، این انجیل را نوشته است. از این تاریخ به بعد، دیگر پدران کلیسا، مستند به گفته ایرنئوس، این انجیل را به یوحنای حواری نسبت داده‌اند.

شواهد درون متنی:
در فقراتی از این انجیل نوشته شده که این مطالب را کسی نقل می‌کند که خود، شاهد ماجرا بوده: «و آن کسی که دید، شهادت داد و شهادت او راست است و او می‌داند که راست می‌گوید تا شما نیز ایمان آورید».[1] در چند فقره هم سخن از کسی آمده که گویا او نویسنده این کتاب است و این شاگرد، محبوب عیسی علیه‌السلام هم بوده است: «آن شاگردی را که عیسی او را محبّت می‌نمود، دید که از عقب می‌آید و همان بود که بر سینه وی، وقت عشا تکیه می‌زد».[2] در فقره 24 این باب، نویسنده این انجیل را همین شاگرد می‌داند: «و این شاگردی است که به این چیزها شهادت داد و اینها را نوشت و می‌دانیم که شهادت او راست است».[2]

نتیجه اینکه طبق این فقرات، کسی که محبوب عیسی علیه‌السلام بوده، این انجیل را نگاشته و از قرائن مشخص است که آن شخص یوحنای حواری می‌باشد.

دیدگاه منتقدان:
نقادان کتاب مقدس، پاسخ‌هایی به این ادعاها داده و نتیجه می‌گیرند نویسنده این اناجیل نمی‌تواند یوحنای حواری باشد:

نقد شواهد برون متنی:
ایرنئوس در سال 180 بوده و پلی‌کارپ در اواخر قرن اول و اوایل قرن دوم می‌زیسته است! فاصله زمانی بین این دو، نشان می‌دهد ایرنئوس پلی‌کارپ را ندیده و چیزی از او نشنیده است و مشخص نیست منبع گزارش او چه بوده است؛ علاوه بر این، از آثار به جا مانده از پلی‌کارپ، چنین مطلبی یافت نمی‌شود.[4]

شواهد درون متنی:
در این مورد هم باید گفت که درست است که در فقرات مختلف این انجیل، از شاگرد محبوب عیسی علیه‌السلام سخن به میان آمده، اما تنها در فقره 24 تصریح شده که آن شاگرد محبوب، نویسنده این کتاب است و سخن اینجاست که این بخش، جزء متن اصلی این کتاب نیست و بعداً به آن ملحق شده است! نویسنده مسیحی در این مورد می‌نویسد: «عموماً اعتقاد بر این است که باب 21 توسط شخصی دیگر و در زمانی دیرتر نوشته شده است. هیچ منبع دیگری آن شاگرد محبوب را نویسنده این کتاب نمی‌داند».[5]
در نتیجه قسمتی که برای اثبات مدعای مسیحیان به کار می‌رود، جزء متن اصلی این کتاب نیست.
نویسنده مسیحی دیگری در مورد نگارنده حقیقی این انجیل می‌نویسد: «چه کسی این انجیل را نوشته؟ این سؤال مشکل است و پاسخ آن بررسی زیادی را می‌طلبد و غالباً به این عبارت ختم می‌شود که فقط خدا می‌داند که چه کسی این کتاب را نوشته است».[6]

پی‌نوشت:
[1]. یوحنا 19:35.
[2]. یوحنا 20: 21.
[3]. یوحنا 20:24.
[4]. عز یز، فهیم، المدخل الی العهد الجدید، بی تا، بی جا، ص549.
[5]. آرچایلد، رابرتسون، عیسی اسطوره یا تاریخ، 1378، قم، ص27.
[6]. عزیز، فهیم، المدخل الی الکتاب المقدس، بی تا، بی جا، ص546.