پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ طبق باور علمای اهل سنت شاهد بر اعمال آنان در حاضر چه کسی است؟ یکی از مهم‌ترین باورهای شیعیان، اعتقاد به مهدی موعود (عجل‌الله‌فرجه) است که به عنوان آخرین خلیفه الهی، در آخرالزمان ظهور می‌کند و جهانیان را از چنگال ظلم و ناعدالتی رهایی می‌بخشد. اهل سنت نیز همانند شیعیان به ظهور حضرت مهدی (عجل‌الله‌فرجه) در آخرالزمان معتقدند و خود را از منتظران دولت کریمه و جهانی آن حضرت بر می‌شمرند. بارها در منابع معتبر اهل سنت به ظهور مهدی منتظر (عجل‌الله‌فرجه) اذعان شده است تا آنجا که محدثین و علما به بیان جزئیات حکومت حضرت مهدی (عجل‌الله‌فرجه) پرداخته‌اند.

ابن حجر عسقلانی از علمای مشهور و سرشناس اهل سنت در معتبرترین کتاب خود، به تواتر مهدویت اشاره می‌‌کند و می‌‌نویسد: «خبرها و روایات متواتر بسیاری از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در مورد مهدی (عجل‌الله‌فرجه) وجود دارد که آن حضرت را از اهل بیت (علیهم‌السلام) معرفی می‌‌کند. مهدی (عجل‌الله‌فرجه) هفت سال حکومت کرده و زمین را پر از عدل و داد می‌‌کند و عیسی بن مریم نیز [برای یاری او] خواهد آمد و مهدی (عجل‌الله‌فرجه) را در جنگ با دجال یاری می‌رساند. همانا مهدی موعود (عجل‌الله‌فرجه) این قوم [مسلمانان] را رهبری می‌کند و عیسی در طول حکومتش مطیع امر او و همراهش است.»[1]

اختلاف مهمی که میان اهل سنت با شیعیان در موضوع مهدویت وجود دارد آن است که آیا آن حضرت در عصر حاضر حضور دارد، یا آنکه یقین شیعیان به حضور امام زنده و حاضر، باوری اشتباه و بی‌اساس است. باید گفت، با استناد به آیات قرآن کریم، شیعیان بر این باورند که همواره زمین از حجت الهی خالی نمی‌ماند و در هر عصر و زمانی، ائمه معصومین (علیهم‌السلام) به عنوان شاهد بر اعمال و افعال انسان‌ها حضور دارند و در زمان حاضر، مهدی منتظر (عجل‌الله‌فرجه) همان شاهد الهی است که جهان و جهانیان از نور وجودش بهره‌مند می‌شوند.

شاهد بر این ادعا، سخن خدای رحمان در سوره مبارکه نحل است که می‌فرماید: «وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَى هَؤُلَاءِ وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ [نحل/89] (به یاد آورید) روزی را که از هر امتی، گواهی از خودشان بر آنها برمی‌انگیزیم و تو را گواه بر آنان قرار می‌دهیم! و ما این کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر همه چیز و مایه هدایت و رحمت و بشارت برای مسلمانان است!»
طبق این آیه شریفه، باید در هر عصر و زمانی، یک نفر از سوی خداوند، شاهد و گواه بر مردم حضور و وجود داشته باشد، تا در روز قیامت بتواند در پیشگاه خدای متعال شهادت دهد. آن‌چه مشخص است، گواه و شاهد بر مردم در عصر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) خود حضرت بوده‌اند، اما در زمان حاضر چه کسی شاهد بر امت اسلام است؟ قطعاً آن شاهد باید معصوم از هرگونه خطا و ایراد باشد، زیرا اگر از عصمت دور باشد، نیازمند آن است تا شخص دیگری نیز ناظر بر کرده‌های او باشد و این امر دچار تسلسل خواهد شد.

فخر رازی محقق و مفسر و دانشمند مشهور اهل سنت، در تفسیر این آیه شریفه می‌نویسد: «در نتیجه باید گفت، در آیه شریفه دو قول وجود دارد: نظر اول آنکه مراد از شاهد آن است که هر پیامبری بر امت خود گواه باشد و نظر دوم آنکه هر اجتماع و نسلی که در این دنیا برپا می‌شود، چاره‌ای نیست که یکی از میان آنان، گواه و شاهد بر اعمال دیگران باشد؛ اما رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) شاهد بر کسانی‌اند که در عصر حضرت می‌زیسته‌اند. دلیل بر این ادعا، کلام خداوند در قرآن کریم است که فرموده: «وكذلك جعلناكم أُمَّةً وَسَطًا لّتَكُونُواْ شُهَدَاء عَلَى الناس وَيَكُونَ الرسول عَلَيْكُمْ شَهِيدًا [بقره/143] آرى چنين است كه شما را بهترين امّتها گردانيديم تا بر مردمان گواه باشيد و پيامبر بر شما گواه باشد.» و همچنین ثابت شده که در هر ادواری از زمان بعد از دوران رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) باید شاهدی بر امت وجود داشته باشد و باید آن شاهد از هر خطایی برحذر باشد و اگر آن شاهد صاحب عصمت نباشد، نیازمند شاهدی دیگری است [که بر اعمال او نظارت کند] در این صورت، تا بی‌نهایت امتداد و تسلسل خواهد یافت و تسلسل باطل است. پس به اثبات رسید و ثابت شد که در هر عصری، باید افرادی باشند که با قول خود، حجت را ثابت کنند.»[2]

فخر رازی با بیان این سخن، به حضور شاهدانی از سوی خدا اذعان می‌کند که هر کدام از آنان بعد از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) گواه بر امت هستند و از خطا و نسیان منزه‌اند. فخر رازی تنها دانشمند اهل سنت در این باور نبوده و نیست و می‌توان به یقین ادعا کرد، بزرگان دیگری نیز بر این باور بوده و هستند.

یکی دیگر از آنان، ابن حجر عسقلانی عالم مشهور اهل سنت است که درباره حضور حجت خدا در میان بندگان و امت اسلام می‌نویسد: «اقتدای حضرت عیسى (علیه‌السلام) در نماز به امامت مردی از امت اسلام در آخرالزمان و نزدیک به قیامت، دلالت بر صحت اقوال علمایی دارد که بر این باورند، زمین هرگز از وجود حجتی که با دلایل و براهین آشکار براى خدا قیام مى‌کند، خالى نمى‌ماند.»[3]

بر اساس آنچه که بیان شد و بنا بر باور علمای اهل سنت، حجت خدا همان کسی است که شاهد بر اعمال مردم در عصر حاضر است و او همان کسی است که از عترت پیامبر خاتم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است که با ظهورش دنیا را از تاریکی رهایی می‌بخشد و نور خدا را به جهانیان ارزانی می‌دارد.

آیا علما و دانشمندان اهل سنت و پیروان این مذهب، می‌توانند از میان جمع میلیاردی خود، کسی را به عنوان شاهد بر اعمالشان معرفی کنند؟ آیا آنان می‎‌توانند به این سؤال پاسخ دهند؟

پی‌نوشت:
[1]. ابن حجر عسقلانی، تهذيب التهذيب، ج9، ص144، مطبعة دائرة المعارف النظامية، الهند، چاپ اول، 1326هـ ق. «وقد تواترت الأخبار ...قصته وأمره.»
[2]. فخر الدين رازی،  تفسير رازي، ج20، ص257، دار إحياء التراث العربی – بيروت، چاپ سوم - 1420 هـ ق. «فنقول: فی الآية قولان: الأول: أن المراد أن كل نبي شاهد ...»
[3]. ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، ج6، ص494، دار المعرفة - بيروت، 1379 هـ ق. «وَفِي صَلَاةِ عِيسَى خَلْفَ رَجُلٍ مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ مَعَ كَوْنِهِ فِي آخِرِ الزَّمَانِ ...»

محمدجواد مهریار