پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ مهم‌ترین مسئله در تبیین هر فرقه یا جریان فکری، استخراج مبانی و اصول حاکم بر اندیشه‌های آن و مطالعه و ارزیابی توصیفی تحلیلی از مبانی و شاخصه‌های آن است؛ در بسیاری از موارد با شناخت این مبانی و اصول و با به چالش کشیدن آن اندیشه‌ها، فعالیت‌های پایه‌ریزی شده بر اساس این اصول، به کلی رنگ باخته و پشتوانه خود را از دست می‌دهند.

جریان شیعه افراطی و تشیع انگلیسی نیز بر پایه مبانی و تفکراتی شکل گرفته است که با دقت و بررسی در اندیشه‌های شخصیت‌های مهم آن، نوع استدلال‌های آن‌ها قابل برداشت و استخراج است.

یکی از مهم‌ترین رویکردها و مبانی فکری جریان شیعه افراطی عبارت است از:
ظاهرگرایی و عدم توجه به تحلیل معارف دین؛
این رویکرد که خروجی و نتیجه اخباری‌گری افراطی این جریان است، سبب شده است که این جریان افراطی، به غیر از ظاهر نصوص دینی، به هیچ چیز دیگری توجه نکند و هرگونه تفسیر، شرح، تطبیق و توضیح عقلانی را نسبت به کلام معصومین (علیهم‌السلام) نپذیرد و از طرفی همانند اخباریون، بدون بررسی سندی روایات، به احادیث معصومین (علیهم‌السلام) استناد کرده و ملاک صحت روایات را مطابقت روایات با اندیشه‌های پدیرفته شده نزد خود قرار داده‌اند؛ از این رو بزرگان این جریان، ظواهر روایات را بدون بررسی اجتهادی و دقت عقلی می‌پذیرند و قائل به تحلیل روایات یا فهم باطن آنها و تفسير بعضی یا بعضی دیگر نیستند.

نمونه ظاهرگرایی افراطی بزرگان این جریان را می‌توان در موضوع شطرنج ملاحظه کرد؛ آن‌ها موضوع و بحث روایات مرتبط با مذمت شطرنج را قطعی و همیشگی می‌دانند، در صورتی که در زمان معاصر، شطرنج که در عرف مردم به نوعی مسابقه و ورزش فکری تبدیل شده و مطابق با نظر بسیاری از فقها، آلت قمار بودن از آن زائل شده است، اما این افراد هم‌چنان قائل به حرمت آن هستند؛ اگرچه ممکن است بعضی از فقها، فتوا به احتیاط یا حرمت داده باشند که همه این نظرها بدان جهت که نظری اجتهادی است، مورد احترام است، اما نکته جالب توجه این است که پیروان این جریان افراطی، هرگونه اجتهاد و استنباطی را در این باره  بر نمی‌تابند و با عناد و تعصب فوق العاده، با آن دسته از فقهایی که فتوا و حکم به حلیت شطرنج در زمان کنونی داده‌اند، جاهلانه رفتار کرده و با نادیده انگاشتن مباحث اجتهادی آنان، حکم حلیت شطرنج در شرایط کنونی را گناهی بزرگ می‌دانند.[1]
از آن‌جایی که این جریان، چون با عقل گرایی مخالف است، با هرگونه تفسیر و درایتی در متن روایات نیز مخالفت می‌کند و این موجب شده تا آراء و نظرات آن‌ها با شرایط زمانی امروز هم‌خوانی نداشته باشد و آنها در پاسخ به مسائل جدید، به مبانی منسوخ رجوع کرده و از پاسخ‌های به روز محروم باشند.[2]

پی‌نوشت:
[1]. افضلی، محمد علی و مومنی ها، محمد علی، غلو و افراط درجریان شیعه انگلیسی، ص140 به نقل از پایگاه خبری تحلیلی پارس.
[2] همان، ص140.