پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ روزه از عبادت‌های مهمی است که خداوند درباره آن می‌فرماید: «کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِن قَبلِکُم لَعَلَّکُم تَتَّقونَ [بقره/183] روزه بر شما واجب شد، همان‌گونه که بر پیشینیانتان واجب شده بود، باشد که تقوا و پرهیز پیشه کنید» و در روایت نبوی نقل شده است که روزه سپری در برابر دوزخ است.[1]

این عبادت، در ایام خاص (ماه رمضان یا نذر به روز معین) واجب است و در بعضی از زمان‌ها مستحب است. در برخی از روایات برای روزه در بعضی از زمان‌ها حکم به کراهت شده که کراهت در عبادت به معنای این است که ثوابش کمتر از روزه مستحبی است. در برخی از زمان‌ها نیز حکم به حرمت شده است. (عید فطر و عید قربان)

درباره روزه مستحبی هم گفته شده است که این روزه‌ها انواع مختلفی دارد و از نظر ثواب با یکدیگر متفاوت است.برخی از روزه‌ها به جهت عنوان اولی مستحب است، یعنی  روزه زمان‌هایی که واجب، یا مکروه یا حرام نیست و خود روزه امری راجح و محبوب خداوند است، روزه در آن روز مستحب است که ثواب این روز، ثواب روزه عادی دارد؛ مانند روزه تمامی ايّام سال، به جز روزهايی که روزه گرفتن در آنها حرام است.

برخی روزها روزه‌اش به جهت سببی خاص مستحب است، مانند روزه برای آمدن باران و برخی روزها، روزه‌اش به جهت زمانی خاص، مانند روزه‌های اول، سوم و هفتم محرّم، چهارم تا نهم شوال، نيمه جمادی الاولی، تمامی ماه رجب، روز مبعث (بيست و هفتم رجب)، تمامی ماه شعبان، به ويژه نيمه آن، روز ميلاد رسول اکرم (صلی‌الله‌‌عليه‌وآله) (هفده يا دوازدهم ربیع الاوّل)، روز دحو الارض (بيست و پنجم ذیقعده)، بيست و نهم ذيقعده، اوّل ذی‌حجه، اوّل تا نهم ذی‌حجه، عید غدیر (هجدهم ذی‌حجه)، روزه سه روز در هر ماه، که به قول مشهور، پنج شنبه اوّل و آخر و چهارشنبه اوّل دهه دوم ماه است؛ روزهای سيزدهم، چهاردهم و پانزدهم هر ماه به قول مشهور و هر پنج شنبه و جمعه يا جمعه به تنهایی و روز نوروز.

در سنن النبی درباره سیره پیامبر (صلی‌الله‌‌عليه‌وآله) از امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده است: «رسول خدا (صلی‌الله‌‌عليه‌وآله) در آغاز بعثت آن قدر پى در پى روزه مى‌گرفت كه مى‌گفتند ديگر افطار نمى‌كند؛ سپس آن قدر افطار مى‌كرد كه مى‌گفتند ديگر روزه نمى‌گيرد؛ آن‌گاه از اين روش دست برداشت و يك روز در ميان روزه مى‌گرفت كه روزه حضرت داود (علیه‌السلام) باشد. سپس آن را ترك كرد و سه روز ايام البيض (سيزده و چهارده و پانزدهم هر ماه) را روزه مى‌گرفت و سرانجام از آن هم صرف نظر كرد و سه روز را در دهه‌هاى ماه پخش كرد؛ پنجشنبه دهه اول، و چهارشنبه دهه دوم، و پنجشنبه دهه سوم و تا زنده بود اين روش را ادامه داد.»[2] آن حضرت مى‌فرمود: اين روزه (سه روز روزه در ماه، پنجشنبه اول و آخر ماه و چهارشنبه وسط ماه) روزه همه عمر است. (اگر كسى چنين كند، مثل آن است كه تمام عمرش روزه باشد.)

روزى رسول خدا (صلی‌الله‌‌عليه‌وآله) به ياران خود فرمود: كدام‌ يك از شما تمام روزها را روزه مى‌داريد؟ سلمان گفت: يا رسول الله! من؛ يكى از حاضران گفت: اى سلمان! اكثر روزها تو را ديده‌ام كه غذا مى‌خورى! سلمان گفت: چنان نيست كه تو گمان كرده‌اى! من در هر ماه، سه روز آن را روزه مى‌گيرم و خدا فرموده: «کسی‌كه يك عمل خوب انجام دهد، ده برابر آن ثواب داده مى‌شود» و از طرفى هم روزه ماه شعبان را به ماه رمضان وصل مى‌كنم و هر كه چنين كند، ثواب روزه تمام دهر را دارد. رسول خدا (صلی‌الله‌‌عليه‌وآله) به آن مرد فرمود: كجا ديگر با مثل لقمان حكيم برخورد خواهى كرد؟ آنچه خواهى از او بپرس كه تو را پاسخ خواهد داد.[3]

پی‌نوشت:
[1]. الکافی، کلینی، ج2، ص19.
[2]. سنن النبی، علامه طباطبایی، باب 17.
[3]. همان.